ای برادر! عمر تو ]مانند عمر هر انسانی[ دارای مهلت و وقت مقرری است که عبارت است از روزها و ماه های عمرت و اینک موسم حج فرا رسیده است و زائران خانه خدا تکبیرگویان با ورودشان به مکه فضای آنجا را پر کرده اند ، آنها از اقصی نقاط عالم، از مشرق و مغربِ زمین به آنجا آمده اند، در میانشان زائرانی هستند که از دخل و درآمد خود قطره قطره پس انداز کرده اند تا مقدار لازم برای این فریضه بزرگ را جمع کرده و راهی این سفر شده اند.
برادر عزیز! حال که همه اسباب حج برای تو فراهم شده و راه های آن هموار و آسان است دلیل تأخیر چیست؟ آیا سخن خداوند را نشنیده ای که می فرماید: “و لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبيلاً ومن كفر فإنّ الله غنيٌ عن العالمين” و خدا را حقّى لازم بر عهده مردم است كه [براى اداى مناسك حج] آهنگ آن خانه كنند ، [البته] كسانى كه [از جهت سلامت جسمى و توانمندى مالى و باز بودن مسير] بتوانند به سوى آن راه يابند ، و هر كه ناسپاسى ورزد [و از رفتن به آنجا خوددارى كند ، به خود زيان زده] ؛ زيرا خدا از جهانيان بى‏نياز است . و این قول خداوند که “اتموا الحج و العمرة لله” حج وعمره را براى خدا به پايان بريد و این سخن خداوند “وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ”و در ميان مردم براى حج بانگ زن تا پياده و سوار بر هر شتر باريك اندام [چابك و چالاك] كه از هر راه دور مى‏آيند ، به سوى تو آيند .
 برادر مسلمان! حج رکنی از ارکان پنجگانه اسلام است. رسول خداوند (ص) می فرماید: اسلام به پنج پایه بنا شده است؛ گواهی به لا اله الا الله و محمد الرسول الله و به پا داشتن نماز و اداء زکات و روزه رمضان و حج خانه خدا برای کسی که توانایی رفتن دارد. ]متفق علیه[.
پس بر مسلمانی که قادر به ادای حج می باشد واجب است که هر چه زودتر به ادای فریضه حج مبادرت ورزد تا اینکه گناه کار نگردد.
رسول الله (ص) می فرماید: در رفتن به حج عجله کنید چرا که هیچ یک از شما نمی داند که در آینده چه برای او پیش خواهد آمد ]مسند احمد[
عبدالرحمن بن سابط حدیث مرفوعی را از پیامبر (ص) روایت می کند: هر کس در حالی بمیرد که حج بر او فرض شده و آن را به جا نیاورده است و هیچ چیزی از قبیل مریضی سخت یا پادشاه ظالم و یا حاجتی دیگر مانع او نشده است پس برای او فرقی ندارد که یهودی بمیرد یا مسیحی.
حضرت عمربن خطاب (رض) می فرماید: من قصد کردم که افرادی را به شهرهای اطراف بفرستم تا کسانی که با وجود توانایی، حج نمی کنند مجبور به پرداخت جزیه کنند چرا که آنها مسلمان نیستند.] رواه البيهقي[
حضرت ابن عباس (رض) از پیامبر(ص) روایت می کند که: هر کس مالی دارد و در آن مال او حج فرض شده یا زکاتش واجب شده است ]و او آنها را به جا نیاورده است[ هنگام مرگش آرزو می کند که کاش برمی گشت ]و آن دو فریضه را انجام می داد[. در این هنگام شخصی گفت: ای ابن عباس! از خدا بترس! این برگشتن را فقط کافران آرزو می کنند]چطور مسلمان آرزوی برگشت می کند؟[. حضرت ابن عباس در جوابش آیات آخر سوره منافقون را تلاوت فرمودند که ترجمه آنان چنین است: اى مؤمنان ! مبادا اموال و فرزندانتان شما را از ياد خدا غافل كنند ، و آنان كه [به خاطر مال و فرزند از ياد خدا] غافل مى‏شوند ، زيانكارند . و از آنچه روزى شما كرده‏ايم انفاق كنيد ، پيش از آنكه يكى از شما را مرگ در رسد و بگويد : چرا مرا تا مدتى نزديك مهلت ندادى تا صدقه دهم و از شايستگان باشم ؟ ! ]رواه الترمذي وابن جرير[
پس ای برادر مسلمان! لازم است که هر چه سریعتر برای ادای این فریضه اقدام کنی ]ثبت نام نمایی[چرا که بحمد الله امروز همه چیزآسان شده است پس مبادا شیطان تو را از انجام این فریضه باز دارد. و مبادا به امروز و فردا کردن بیفتی و مبادا آرزوهایت تو را غافل سازد. از خودت بپرس تا کی می خواهی]اقدام برای ادای[ حج را تا سال آینده به تاخیر بایندازی؟ چه کسی می داند که تا سال آینده کجا خواهی بود؟ زیر خاک یا روی زمین؟ در حال گذشتگان و اجداد خودت فکر کن و تأمل نما که چگونه با پای پیاده ماه ها و شب های متوالی در سفر بودند تا به خانه خدا برسند اما شیطان بعضی از مردم را با بهانه های پوچ و عذرهای بدتر از گناه از انجام این فریضه مهم باز می دارد. پس هر سال حج را به سال دیگر می اندازند در حالی که عذرشان فقط گرمای شدید است یا شلوغی و ازدحام مردم…من از اینها می پرسم، آیا تا به حال سابقه داشته که در موسم حج شلوغی و ازدحام نباشد؟!! آیا عکس این تا به حال ثابت شده؟
ای برادر مسلمان! بدون شک فضیلت حج بسیار زیاد است و پاداش آن بسیار بزرگ. حج عبادت مالی و بدنی را با هم در خود جمع کرده است سختی ، خستگی از پاافتادگی و.. از جمله عبادات بدنی هستند  و خرج و مخارج آن از جمله عبادات مالی است.
رسول خدا فرمودند: هر کس خانه خدا را حج کند در حالي كه در ايام حج گناه و فسقي را مرتكب نشود مانند روزي كه از مادر متولد شده است (بي گناه) بر مي گردد. [متفق عليه]
از رسول الله (ص) سوال شد كه كدام يك از اعمال بهتر(افضل) است فرموند: ايمان به خداوند و پيامبرش. گفته شد سپس چه چيزي؟ فرمودند: جهاد درراه خدا. گفته شد بعد از آن چه چيزي؟ فرمودند: حج، كه انسان به وسيله آن غريق رحمت خداوند شده و آمرزيده مي شود]بخاري[.
رسول خدا (ص) بر اندوختن توشه بوسيله عبادات و بر جمع كردن بين حج وعمره تشويق مي كردند و مي فرمودند: در موسم حج براي خود توشه و ذخيره آخرت جمع كنيد چرا كه حج وعمره فقر و گناهان را از بين مي برند آنچنان كه دم آهنگري ناخالصي آهن و طلا و نقره را از بين مي برد و پاداش حج مقبول، بهشت خداوندي است. [رواه الترمذي]
پيامبر اكرم (ص) در حديثي احساسات ايماني مسلمان را تحريك و آنها را به كارهاي خير تشويق كرده مي فرمايند: از يك عمره تا عمره ديگر كفاره گناهاني است بين آن دو انجام گرفته است و پاداش حج مقبول بهشت است. [رواه مسلم]
از احاديثي كه گذشت معلوم مي شود كه اين فريضه بزرگ الهي ثواب و پاداش بسيار زيادي را در خود جمع كرده است . ايام حج براي كساني که از كشورهاي ديگر]به مکه[ مي آيند فقط 7 روز است و براي اهل مكه و كساني كه اطراف مكه زندگي مي كنند فقط چهار روز است. اي برادر مسلمان! آيا اين خود يك نعمت بزرگ نيست]که در ظرف چند روز چنین ثواب بزرگی را کسب کنی؟ [بله سوگند به خدا اين روزها نعمتي بس عظيم است پس در انجام اين فريضه بي رغبت نباش و آن را بي ارزش مپندار! راه باز و آسان است جاده هموار و امنيت فراهم ! زندگي بيش از حد مرفه و پرناز و نعمت شده. بله! بايد شكر همه اينها را به جاي آوري هدف از خلقت تو عبادت خداوند است پس امروز و فردا مكن و ]و اقدام برای ادای فریضه حج را [ به تاخير مينداز بشارت باد كه تو جزو وفدالرحمان هستي؛ گروه و هيئتي كه مهمان خدا هستند و هر چه از خداوند بخواهند اجابت مي شود.
بشارت باد بر روزي که از لغزش ها دگذر می شود و گناهان آمرزیده می شود پیامبر (ص) می فرماید: خداوند در روز عرفه بیشتر از هر روزی بندگانش را از آتش جهنم آزاد می گرداند. [رواه مسلم]
به خودت تبریک بگو و چشمانت را خنک کن و خودت را برای ملاقات با خدای سبحان آماده کن اوقاتت را غنیمت شمار و در آن چیزهایی صرف کن که نفع آن در آخرت به تو برمی گردد چرا که آنجا تو را بسیار خوشحال خواهد کرد.]قیامت[ آن روزی که اموال و فرزندان به انسان نفع نمی رسانند و نامه اعمال به هوا انداخته می شود و قلب ها به تپش در می آید و دلها منقلب و دگرگون می شوند؛ مردم را در آن روز مست و دیوانه می بینی در حالی که مست و دیوانه نیستند بلکه عذاب خداوند شدید است.
دوست گرامی! در دنیا به قدر کفاف بسنده کن و برای آخرتت همان مقدار که می خواهی در آنجا بمانی عمل کن کار امروز خود را به فردا مینداز چرا که مرگ پیش روی توست و مریضی در انتظارت و کارها تمام نشدنی، پس بر خدا توکل کن و از او کمک بخواه و لبیک گویان و تکبیرگویان عزم سفر کن.
ای برادر! اگر با درک کردن همه آنچه گذشت قصد حج کردی و اراده رضایت خداوند را داری پس تو را به چند چیز توصیه می کنم.
1 ـ استخاره و مشورت؛ هر کس که استخاره کند ناکام نمی شود و هرکس که کاری را با مشوره انجام دهد پشیمان نمی شود پس در وقت رفتن و آماده شدن اسباب سفر، از خداوند استخاره کن .
2 ـ  خالص کردن نیت؛ بر حاجی لازم است که حج خود را برای رضای خداوند و ذخیره آخرت انجام دهد تا اینکه اعمال و اقوال و نفقه هایش وسیله ای برای نزدیکی او با خدای سبحان باشد. رسول الله (ص) می فرماید: مدار اعمال وابسته به نیت انسان است و هر کس به همان چیزی می رسد که نیت کرده است. [متفق عليه]
3ـ یادگیری احکام و مسائل حج و عمره؛ شرائط و ضوابط حج و واجبات و احکام آن را یاد بگیر تا اینکه با آگاهی کامل بر فلسفه حج،  خدا را عبادت کنی در این مورد می توانی به کتبی که در مورد حج نوشته شده و به کثرت یافت می شود مراجعه نمایی.
4 ـ برطرف کردن نیاز و احتیاجات خانواده و توصیه کردن آنان به تقویا الهی ؛ کسی که نیت رفتن به حج را دارد قبل از رفتن باید نیاز کسانی که تحت پوشش او هستند از مال و خوراک و… برطرف کند ضمنا باید از امنیت آنان مطمئن شود.
5 ـ توبه کردن به درگاه الهی از گناهان ؛ خداوند می فرماید: توبه کنید به سوی خداوند همه شمایان ای مومنین تا رستگار شوید. ترک گناه و پشیمانی از آن و عزم بر اینکه دیگر مرتکب آن گناه نشوی از شرائط توبه است.
   6 ـ اختیار کردن سرمایه حلال ؛ نفقه و خرج خود را از کسب حلال تهیه کن تا حج تو آغشته به گناه و معصیت نگردد چرا که هر کس حج کند و کسب او از مشتبهات و مال¬های مشکوک به حرام بوده باشد حج او قبول نمی شود.
در حدیثی آمده است که زمانی که شخصی با سرمایه حلال عازم حج می شود و پا بر مرکب نهاده  لبیک می گوید فرشته ای ندا می دهد: توشه تو حلال مرکب تو حلال حج تو هم بدون هیچ گناهی مقبول است اما اگر شخصی با سرمایه حرام عازم حج گردد و با مال خبیث بیرون شود وقتی لبیک می¬گوید فرشته ای ندا می دهد: توشه تو حرام، مرکب تو حرام، حج تو هم سراسر گناه است و درآن مقبولیتی نیست.
7ـ با دوستان و همراهان صالح به حج رفتن ؛ بدون شک افراد صالح در سفر حج بهترین یار هستند چرا که اگر حکمی از از احکام حج را فراموش کردی یادآوری می کنند و اگر حکمی را هم بلد نباشی به تو یاد می دهند با تو محبت کرده و رعایت حالت را می کنند و همه کارها را صرفا جهت رضای خدا انجام می دهند.
8 ـ آداب سفر را رعایت کردن، دعای سفر را بخوانی و بر تکبیرات احرام پایبندی نمایی.
9 ـ آماده باش! هر سفری سختی ها و مشکلاتی دارد و سفر حج نیز از این قاعده مستثنی نیست اما تو ای برادر گرامی! یقین داشته باش که همه اینها اجر و پاداش دارد بعضی ها اگر از طولانی بودن راه و مشکلات گلایه دارند اما تو برای تفریح و خوشگذرانی به آنجا نمی روی از یاد نبر که بزرگترین نوع صبر و پراجرترین آن صبر کردن هنگام انجام طاعات است حال که همه این سختی ها و مشکلات رفع شده و با وجود این همه آسانی و سهولت، سفر حج دیگر جای هیچ سخنی باقی نمانده است فقط به یک چیز توجه کن و آن اینکه  اعمال خود را با اذیت دیگران و اعمال خلاف اخلاق ، باطل نکن بلکه خوش اخلاق باش و نرم خو.
10 ـ چشم خود را از محرمات الهی بپوشان ؛ از محرمات خداوند بترس چرا که در اماکن مقدس و شعائر عظیم الهی هستی مواظب زبان و اعضای بدنت باش و مبادا حج تو برای تو گناه و بار سنگینی در روز قیامت باشد.
امید است که خداوند طاعات ما را قبول و قلم عفوبر گناهان ما بکشد و ما را از لبیک گویان درگاه خود قرار دهد.

بقلم: عبد الملك القاسم
ترجمه: علی کوسلی