از ماه رمضان آغاز کنیم باشد که تولدی دوباره‌ای داشته باشیم و روز آزادی از آتش جهنم روز عید ما باشد. بسیاری از ما مسلمانان از همسایگان خود غافلیم و تعهدی نسبت به آنان نداریم و بدتر از این گاهی با دست و زبان و گاهی نیز با کبر و فخرفروشی آنان را آزار می‌دهیم.

خدای متعال می‌فرماید:

« وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا» [نساء:36]« و خداوند را بپرستید و چیزی را برای او شریک نیاورید و به پدر و مادر و به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و همسایه خویش و همسایه بیگانه و همنشین و در راه مانده و ملک یمین خود نیکی کنید، [و بدانید] که خداوند کسی را که متکبّر‌ فخرفروش باشد، دوست ندارد.»

بخاری و مسلم از عایشه صدیقه روایت کرده‌اند: رسول خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– فرمود:
»مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ»
جبرئیل امین چنان در حق همسایه به من سفارش می‌کرد که گمان کردم همسایگان باید از هم‌دیگر ارث ببرند.

 بخاری و مسلم از ابی شریح خزاعی روایت کرده‌اند که پیامبر اسلام –صلّی‌الله علیه و سلّم– فرمود: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُحْسِنْ إِلَى جَارِهِ» «هر کس به خدا و روز رستاخیز ایمان دارد به همسایه‌اش نیکی کند.»

در روایت دیگری نیز از بخاری و مسلم آمده است که رسول خدا فرمود: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ، فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ، فَلْيُكْرِمْ جَارَه»
«هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد یا به نیکی سخن بگوید یا ساکت باشد. هر کس به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشد به همسایه‌اش نیکی کند.»

 امام احمد و ابن ماجه با سند صحیح از ابن مسعود روایت کرده‌اند که فرمود:
شخصی از رسول خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– پرسید: ای رسول خدا چگونه بفهمم که کار نیکی انجام داده‌ام؟ فرمود: اگر شنیدی که همسایگانت می‌گویند: احسنت خوب کردی! آن وقت کار نیکی کرده‌ای و اگر شنیدی که می‌گویند: بد کردی! پس کار بدی انجام داده‌ای.

امام مسلم از ابوذر روایت کرده‌ است: رسول خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– به من فرمود: «يَا أَبَا ذَر، إِذَا طَبَخْتَ مَرَقَةً فَأَكْثِرْ مَاءَهَا وَتَعَاهَدْ جِيرَانَكَ» ای ابوذر هر گاه غذایی پختی آبش را زیاد کن و همسایگانت را هم در نظر داشته باش.

طبرانی و بزاز با اسناد حسن روایت کرده‌اند که پیامبر اسلام –صلّی‌الله علیه و سلّم– فرمود:

»مَا آمَنَ بِي مَنْ بَاتَ شَبْعَان وَجَارُهُ جَائِعٌ إِلَى جَنْبِهِ وَهُوَ يَعْلَمُ بِه»
به من ایمان نیاورده است کسی که سیر بخوابد و همسایه‌ی کناری‌اش گرسنه باشد در حالی از حال او هم خبر دارد.

پس بیایید از آزار همسایه پرهیز کنیم.
بخاری و مسلم از ابوهریره روایت کرده‌اند: رسول خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– فرمود:
مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلا يُؤْذِ جَارَهُ
«هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد همسایه‌اش را آزار ندهد»
در حدیثی که بخاری از ابی شریح کعبی روایت کرده است، رسول خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– به تفصیل در این باره سخن گفته است. ایشان می‌فرماید: به خدا سوگند ایمان نمی‌آورد به خدا سوگند ایمان نمی‌آورد. گفتند: ای رسول خدا چنین کسی یقیناً‌ زیانکار است! او چه کسی است؟ فرمود: هر که همسایه‌اش از شر‌ او در امان نباشد. در روایت مسلم نیز آمده است: به بهشت نمی‌رود کسی که همسایه‌اش از شر او در امان نیست.
نویسنده: ابو الهیثم محمد درویش
ترجمه: واحد ترجمه‌ی اصلاح‌‌وب