دانشمندان اسلامی در مورد اینکه چه زمان امر به معروف واجب هست و چه زمان واجب نیست با هم اختلاف نظر دارند بهترین نظریه از نظر من رأیی می باشد که علامه عینی در البنایه شرح هدایه در اواخر کتاب الغصب( 3/ 881 ) از بستان ابواللیث و سایرین نقل می کند که گفته اند:

اگر گمان می برد که در امر به معروف اکثرا حرفش را می پذیرند و از منکر دست می کشند، پس در این صورت بر او لازم ست که امر به معروف نموده و نباید کوتاهی کند و اگر می داند که حرفش را نمی پذیرند و یا به او بد و بیراه می گویند بهترست که از آن باز آید  و نیز اگر می داند که او را کتک می زنند و خود یارای پایداری بر آن را ندارد و امکان ایجاد اختلاف و دشمنی و کینه در آن هست، در این صورت ترک امر به معروف بهتر می باشد.

و اگر می داند که می تواند در صورت کتک خوردن بر موضع خود استقامت کند و از کسی شکایت و گلایه ای ندارد پروایی نیست. و دراین صورت او یک مجاهد می باشد. و اگر می داند که آنها نمی پذیرند و از  کتک خوردن و یا ناسزا شنیدن پروایی ندارد اختیار دارد، ولی امر به معروف کردن بهتر می باشد. علامه محبوبی همین را مطلقا ذکر نموده است و گفته:  اگر گمان می کند که آنها از گناه خود دست می کشند امر به معروف واجب و فرض است و اگر می داند که آنها باز نخواهدن آمد در صورت ترک امر به معروف گنهکار نخواهد شد. ابن عابدین در تنقیح الحامدیه(2 / 363) این مسئله را ذکر نموده است.

در کتاب الهدایه3/ 388 آمده: امر به معروف با دست وظیفه حکام می باشد و سایرین با زبان امر به معروف نمایند. و نیز درعالمگیریه 5 / 353 آمده است: امر به معروف با دست کار حکّام و با زبان وظیفه علماء و سایرین در دل بد بدارند.
كاتب: شيخ محمد تقي عثماني حفظه الله
المصدر: شبکة المدارس الاسلامیة