برادر مسلمان! از شب نشینی با انسان های بی هدف و بی برنامه و موبایل در فضای مجازی جداً دوری کن و زود خوابیدن را سر لوحه زندگی خود قرار بده. و مهمانی ها و شب نشینی های طولانی و دیرهنگام را تعطیل کرده، شب های بلند زمستان را پوچ و بیهوده مانند روزهای آن كوتاه مكن. و از اوقات آن پل هایی برای ترقی و رشد روح و معنویت بساز.

شكر و سپاس آن ذاتی را كه به انسان قدرت اندیشیدن عنایت فرمود تا با تفكر در وجود خود و جهان هستی به رمز و راز آفرینش این كائنات و فلسفه وجودیش پی برده و در مسیر هدایتی كه از جانب خداوند متعال به وسیلۀ پیامبران عیلهم السلام به وی رسیده، سعادت و خوشبختی را حاصل نماید.
آری! انسان موجودی برتر از همه موجودات دیگر حتی برتر از فرشتگان است. چنانکه سعدی علیه الرحمه فرمود:
رسد آدمی به جایی كه به جز خدا نبیند  /  بنگر كه تا چه حد است مقام آدمیت
انسان یك موجود استثنایی است كه می تواند به عرش و لاهوتیان بپیوندد و اگر قدر گوهر وجودش را نداند، از حیوانات پستتر می گردد و مقامش تا اسفل السافلین پایین می رود. ولی موجودات دیگر اینطور نیستند، همۀ آنها فقط یك مسیر را در زیستن دنبال می كنند و طی مقامات برایشان معنایی ندارد. امروزه مادیت و ماده گرائی در همۀ عرصه های زندگی انسان جولان می دهد و خاكستری از پوچی را بر همه چیز و همه كس افكنده است و انسان نیز اصل آفرینش خویش را فراموش كرده و پدیده های ظاهری دنیا بر چشم حقیقت بین وی پرده انداخته و نور معنویت در جامعه بشری رو به خاموشی گراییده است. در خلق و خوی و سرشت پاك انسان تبدیلی و دگرگونی ایجاد شده و ناهنجاری ها و بی ارزشی ها جای ارزش ها را اشغال كرده است.
اكنون درباره یك رسم اجتماعی به نام «شب نشینی» كه در میان جامعه از قدیم الایام رایج بوده، و همچنان در زندگی پر مخاطرۀ امروزی دیده می شود، و از دیر باز در بین ملل مختلف رواج داشته ولی در شالودۀ زندگی اسلامی جایگاهی ندارد. پیامبر اكرم صلی الله علیه وسلم در احادیث متعددی از آن منع فرمودند، مگر در مورادی مانند تعلیم و مطالعه و ذكر و عبادت و…
واژه شب نشینی را اول از دیدگاه علم لغت بررسی نموده، و بعد از منظر دین و گوشه ای از ضررهای اجتماعی آن، بطور گذرا قلم فرسائی خواهم كرد.

شب‌نشینی از نظر لغوی
شب نشینی: افرادی كه بعد از شام خوردن در جائی برای گفتگو جمع می شوند.(لسان العرب، 7/252). شب نشینی: نشستن دوستان بعد از شام خوردن در جائی برای صحبت. گرد آمدن گروهی در پاس اول شب یا دیری از شب و صحبت كردن و خود را مشغول ساختن. (لغتنامه دهخدا، 9/14136). شب نشینی: نشستن دوستان بعد از شام خوردن در جائی برای صحبت.  به عربی «سمر» گویند. این كار اگر به منظور وقت گذرانی باشد در شرع اسلام مكروه، و اگر توأم با لغویات یا گناهان دیگر باشد حرام است. (دایره المعارف معارف و معاریف، 3/839).
شب‌نشینی از دیدگاه شرعی
اگر زندگی پیامبر اكرم صلی الله علیه وسلم مورد مطالعه و بررسی قرار بدهیم، خبری از شب نشینی هایی كه امروزه رواج دارد نمی یابیم. همچنین چنین موردی در آموزه های دینی و زندگی بزرگان هم به چشم نمی خورد، بلكه در احادیث متعددی ممنوعیت چنین شب نشینی‌هایی آمده است.
ام المومنین عایشه صدیقه رضی الله عنها روایت كرده است: عن عائشة رضی الله عنها قالت: «ما نام رسول الله صلى الله علیه وسلم قبل العشاء، ولا سمر بعدها، یعنی العشاء الآخرة». پیامبر اكرم صلی الله علیه وسلم قبلِ نماز عشاء به رختخواب تشریف نبردند و بعد از گزاردن نماز عشاء شب نشینی نكردند. (السنن الكبری للبیهقی،2212، باب كراهیة النوم قبل العشاء)
در حدیثی دیگر آمده است: قال: رسول الله صلى الله علیه و سلم لا سمر إلا لمصل أو مسافر». «شب نشینی نیست مگر برای نماز گزار و مسافر». (سنن الترمذی،2729، باب المصافحه)
عن ابن مسعود قَالَ: جَدَبَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- السَّمَرَ بَعْدَ صَلاَةِ الْعَتَمَةِ». در جای دیگر حضرت عبدالله بن مسعود رضی الله عنه روایت نموده كه پیامبر اكرم صلی الله علیه و سلم شب نشینی را مورد مذمت قرار دادند. (السنن الكبری للبیهقی،2214،باب كراهیة النوم قبل العشاء)
عن أبی برزة قال: «كان رسول الله صلى الله علیه و سلم ینهى عن النوم قبلها والحدیث بعدها».
 «پیامبر اكرم صلی الله علیه وسلم ما را از خوابیدن قبل از نماز عشاء و (نشستن)برای صبحت بعد آن نهی فردند».(سنن ابی داود، 4849،باب النهی عن السمر بعد العشاء)
حضرت عمر رضی الله عنه كسانی را كه شب نشینی می كردند، مورد عتاب قرار می داد و می فرمود: ابتدا شب را به شب نشینی مشغول می شوید و آخر آن در خواب به سر می برید.
علامه ابن حجر رحمه الله می گوید: شب نشینی باعث خواب ماندن وقت نماز صبح یا محرومیت از نماز شب خواهد شد.
خداوند متعال قبل از بعثت نیز پیامبر اكرم صلی الله علیه وسلم را از این چنین رسومی مصون داشتند، چنانکه ابن اثیر از پیامبر اكرم صلی الله علیه وسلم نقل مى كند: اگر براى هر چیزى كه رسم مردم جاهلى بود، تصمیم مى گرفتم، خداوند میان من و آن چیز مانع ایجاد مى کرد. سرانجام فكر و اندیشۀ خود را از آن رسوم و عادات جاهلى پاك شستم تا خداوند افتخار رسالت را نصیبم كرد. شبى به چوپان (همكارم) كه گوسفندان را به دور از مكه مى چرانیدیم گفتم: كاش از گوسفندانم مواظبت مى كردى تا به مكه مى رفتم و ـ هم چون جوانان ـ در شب نشینى شركت مى كردم! گفت: برو. رفتم تا به اوّلین خانه رسیدم. آوازى شنیدم. پرسیدم: این آواز چیست؟ گفتند: عروسى فلان و فلان است. نشستم كه گوش بدهم. اما خداوند مانع استماع آواز شد و چیزى نشنیدم و به خواب رفتم تا گرماى آفتاب مرا بیدار كرد.
نزد رفیقم بازگشتم (ماجراى شب را) پرسید. آنچه گذشته بود، برایش تعریف كردم. شبى دیگر به مكه رفتم و قضیه اى عین شب پیشین، اتفاق افتاد. از آن پس از رسوم بد مردم جاهلى به كلى روى برتافتم. (رحیق مختوم 2/ 287).
در قرآن كریم نیز آمده است.
« مُسْتَكْبِرِینَ بِهِ سَامِراً تَهْجُرُونَ ‏» [مؤمنون: 67]
یعنی شما قرآن را رها می کنید و چیزهای دیگری را در شب نشینی های خود بر آن ترجیح می دهید و در مورد لهو و لعب و گمراهی سخن میگوئید.
‏ از قرآن كریم و سنت نبوی برداشت می شود که شب نشینی اگر همراه لغویات و غیبت و رعایت نكردن شئونات اسلامی باشد، قطعا ناجایز است. متأسفانه شب نشینی های امروزی خالی از این موارد نیست و لازم و ضرویست كه ترك شود. اگر شب نشینی به عبادت و صحبت كردن با خانواده در امور جایز سپری گردد، یا برای مطالعه و پژوهشهای علمی  و بحث و تكرار علوم و فنون، و برآوردن بعضی از نیازهای ضروری و دینی باشد، از نظر شرعی اشكالی ندارد. ولی سعی و كوشش بر این باشد كه طولانی نشود كه نماز صبح را نتواند بر سر وقتش اقامه كند.  
ضررهای شب نشینی های امروزی
اكنون به تعدادی از ضررهای شب نشینی اشاره می نمایم:
1ـ ضایع شدن  وقت، در كارهایی كه جز زیان اخروی چیز دیگری در بر ندارد.
2ـ آغشته شدن به گناهان مختلف مانند غیبت، تهمت و غیره …
3ـ محروم شدن از نماز صبح یا حداقل از قیام شب.
4ـ شیوع مفاسد اخلاقی و اجتماعی كه نتیجه شبنشینی های خانوادگی، اختلاط بین همسایه ها، دوستان زن و مرد و سایر موارد است و چه بسیارند پرده های حرمت و شرفی که به واسطه آن پاره شده است.
در پایان این جستار به این مطلب اشاره می نمایم. یكی از خدمات ارزنده این است كه بشریت به غفلت آرمیده را بیدار كرده و آموزه ها و ارزش های والای ایمانی و اسلامی را به او یاد آور شد تا در پرتو آنها به كمال انسانی نایل آید. شاید گفته شود در این زمانه فضای مجازی بساط فضای حقیقی را در هم پیچیده و همۀ گفتمان و نشست ها و دید و بازدیدها حقیقی، رنگ مجازی بخود گرفته است. این سخنی درست است، ولی مثالش مانند فرار از باران و زیر ناودان ایستادن است، چون نشستن با چند نفر در یك مجلس آسیب و ضرر آن خیلی كمتر از پیوستن به گروه های مختلف غیراخلاقی در فضای مجازی و چت و دیگر امور… می باشد.
برادر مسلمان! از شب نشینی با انسان های بی هدف و بی برنامه و موبایل در فضای مجازی جداً دوری کن و زود خوابیدن را سر لوحه زندگی خود قرار بده. و مهمانی ها و شب نشینی های طولانی و دیرهنگام را تعطیل کرده، شب های بلند زمستان را پوچ و بیهوده مانند روزهای آن كوتاه مكن. و از اوقات آن پل هایی برای ترقی و رشد روح و معنویت بساز.
از خداوند منان مسئلت دارم كه ما را بر آن دارد كه رضای او در آن است.

خدایا چنان كن سرانجام كار
 تو خشنود گردی ما رستگار

ابراهیم یوسف پور