فواید روحی روزه علاوه بر فواید جمسی که برای روزه بیان شد، روزه می‌تواند تاثیر به سزایی در بعد روحی و معنوی روز‌دار داشته باشه، که در اینجا به اختصار به چند مورد آن اشاره می‌کنیم. روزه عامل باز دارنده از گناه روزه، عامل موثری است در ایجاد و تقویت روحیه تقوی و […]
فواید روحی روزه
علاوه بر فواید جمسی که برای روزه بیان شد، روزه می‌تواند تاثیر به سزایی در بعد روحی و معنوی روز‌دار داشته باشه، که در اینجا به اختصار به چند مورد آن اشاره می‌کنیم.
روزه عامل باز دارنده از گناه
روزه، عامل موثری است در ایجاد و تقویت روحیه تقوی و پرهیزکاری؛ قرآن مجید این فایده بزرگ را با جمله « لعلکم تتقون » یاد آور می‌شود و این عبادت را عامل مهم تقوی می‌شمارد.
تقوی و پرهیزکاری در تربیت و سازندگی و شخصیت اسلامی یک مسلمان نقش بسیار مهمی دارد و برای رسیدن به همین اثر پر ارزش است که بهترین عبادت در ماه صیام و در حال روزه اجتناب از گناه است. پیامبر بزرگوار صلی الله علیه وسلم در خطبه‌ای فضیلتهای ماه رمضان را برای مسلمانان بیان فرمود علی رضی الله عنه پرسید: بهترین اعمال در این ماه چیست؟ پیامبر پاسخ دادند: «الورع عن محارم الله» اجتناب و پرهیز از گناهان.
روزه‌دار با بکار بستن این دستور الهی که شرط کمال روزه است، روحیه تقوی را در خود زنده می‌کند و این مراقبت ثمر بخش در ماه مبارک رمضان و در حال روزه بسیار آسان‌تر است، چرا که گرسنگی و تشنگی و دیگر محدودیتهای روزه شعله‌های سرکش غرایز حیوانی و هوسها را تا حد چشمگیری خاموش می‌سازد و حتی اگر موقت هم باشد گریبان عقل و جان را از چنگال شهوت رها می‌سازد و برای روزه‌دار زمینه‌ای آماده برای تمرین تقوی و پرهیزگاری فراهم می‌شود و با مراقبت و تمرین پیاپی در یک ماه نیروی بازدارنده از گناه در او به وجود می‌آید و خصلت خودداری در او ریشه می‌گیرد و رشد می‌کند و او با گذراندن این برنامه یک ماهه توفیق می‌یابد که پس از ماه روزه نیز پرهیزکار باقی بماند. بدین ترتیب به مقام پر ارج تقوی که به تعبیر قرآن کرامت انسان بدان وابسته است برای همیشه نایل آید.
حکومت غرایز و شهوات بر انسان خطرناکترین حکومتهاست و آدمی را اسیر و بی اختیار می‌سازد و به پستی و رزالت می‌کشاند. مبارزه با سلطه شهوات نفس که در اسلام جهاد اکبر نامیده شده به پایمردی و اراده‌ای استوار نیاز دارد.
نقش روزه در تقویت اراده
انسان با روزه‌داری که، امساک در خوردن و آشامیدن و خودداری از برخی چیزهای دیگر است در واقع با خواهشهای خویش می‌جنگد و در برابر غرایز خود مقاومت می‌کند، تمرین این عمل اراده و تصمیم را در انسان نیرومند می‌سازد و جان را از قید حکومت و سلطه هوسها و خواهشها می‌رهاند.
روزه و بویژه روزه یک ماهه رمضان موجب می‌شود که حکومت شهوات و امیال شیطانی جای خود را به حکومت تقوی و پیروی از دستورات الهی بدهد و تیرگی و هوسها و شهوات در جان آدمی به نورانیت و روشنی باطن تبدیل شود. در سایه همین صفا و پاکی حاصل از روزه است که روزه‌دار با خود آگاهی نه تنها دهان و شکم را از خوردن و آشامیدن که دست و پا و چشم و گوش و زبان و همه اعضای خویش را از آنچه خدا حرام فرموده نگاه می‌دارد و می‌تواند به آن درجه از تقوی نایل آید که حتی از اندیشه و فکر گناه نیز دوری گزیند.
صفا و پاکی حاصل از روزه و خودداری و پرهیزکاری روزه دار همچون سپری است که روزه دار را از اتش عذاب الهی که مولود گناهان است مصون می‌دارد. همچنان که پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وسلم فرمودند: « الصِّیَامُ جُنَّةٌ یَسْتَجِنُّ بِهَا الْعَبْدُ مِنَ النَّارِ » روزه سپری است که روزه‌دار را از آتش جهنم حفظ می‌کند.
روزه و صبر
«صبر» از خصایلی است که در اخلاق اسلام بر آن بسیار تأکید شده است ، انسان مسلمان در زندگی فردی و اجتماعی خویش در راه هدفهایی مبارزه می‌کند و با مشکلاتی نیز روبرو است بدون خصلت صبر، پیروزی بر مشکلات و رسیدن به هدفها آسان نیست. صبر و مقاومت بر نیروی پایداری انسان می‌افزاید و اراده را توانا می‌سازد، هیچ جامعه‌ای اگر تحمل ناگواریها را نداشته باشد بر مشکلات خویش و بر دشمنان خویش نمی‌تواند پیروز گردد. با صبر و مقاومت است که می‌توان به به پیکار ستمگران رفت و دست استعمارگران را کوتاه نمود و روزه بویژه در روزهای گرم و طولانی تابستان که فشار تشنگی طاقت فرسا می‌شود بطور چشمگیری به انسان صبر و مقاومت می‌بخشد و تحمل رنج و سختی را بر آدمی آسان می‌سازد.
قرآن کریم با توجه به همین اثر که از روزه به صبر تعبیر کرده است: و استعینوا بالصبر و الصلوة. از صبر (روزه ) ـ و نماز کمک بگیرید…
پیامبر گرامی صلی الله علیه وسلم نیز ماه رمضان را ماه صبر نامیده‌اند: «شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنه» (رمضان ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است)
روزه و قناعت
اسلام بر خلاف مکاتب مادی شرق و غرب دنیا و نعمتهای مادی آنرا وسیله‌ای برای تکامل معنوی و رسیدن به سعادت جاوید می‌داند و بهمین دلیل فرهنگ اسلام فرهنگ لذت جویی و مصرف نیست بلکه فرهنگ قناعت و ایثار است. در روشهای مادی تن آدمی و خور و خواب آن اصالت دارد و حرص و آز برای برخورداری بیشتر گریبانگیر افراد است و در اسلام اصالت با معنویت انسان است و قناعت و ایثار و فداکاری از راههای وصول به مراتب بلند انسانیت محسوب می‌شود.
روزه فریضه‌ای است که مسلمانان را از غرقه شدن در مادیگرایی و حرص و آز برای لذتهای مادی و مسابقه برای مصرف و تن پروری می‌رهاند و به او می‌آموزد که به فکر دیگران باشد و بر خواهشهای جسمانی خویش مسلط گردد و به مصرف به مقدار نیاز قناعت ورزد و از اصراف و تبذیر بپرهیزد. روزه به مسلمانان می‌آموزد که با کم هم می‌توان زیست و حرص و تمع فقط غرق شدن در مادیات و انحراف از معنویات است و برای زیستن لازم نیست که با همه وجود تن و لذتهای آن پرداخت.
همدردی با فقیران
از نتایج بارز روزه برانگیختن حس همدردی نسبت به مستمندان و همنوعان تنگدست است، آنانکه زندگی آسوده‌ای دارند و رنج فقیری و طعم گرسنگی را نچشیده‌اند، ممکن است از حال مستمندان غافل بمانند و روزه وسیله‌ای است که آنان را از غفلت می‌رهاند و رنج مستمندان را با یاد آنان می‌آورد تا به دستگیری فقیران همت گمارند و به درد دل آنان برسند.
از سویی به احسان و اطعام و انفاق به مستمندان در ماه مبارک رمضان بسیار سفارش شده است و از سویی دیگر گرسنگی و تشنگی روزه موجب درک رنج مستمند می‌گردد و بدین ترتیب ثروتمند به فقیر نزدیک می‌شود و احساسها رقت می‌یابد و احسان و انفاق فزونی می‌گیرد و جامعه کمک به همنوع را می‌آموزد. مواسات یعنی سهیم ساختن برادران در رزق و روزی و رمضان به همین جهت ماه مواسات نامیده‌اند تا مسلمانان به احسان نسبت به هم بپردازند و با تمرین بر این صفت ارزنده انسانی جامعه را از حقد و کینه برهانند و برادروار در کنار هم از نعمتهای الهی بهره بگیرند و شایسته است که روزه‌داران به همه این نکات انسانی روزه توجه کنند و بکوشند واقعاً فریضه روزه را آنچنان که باید بجا آورند و ماه مبارک رمضان را آنچنان که سزاوار این ماه است بسر آورند، تا همگان از برنامه‌های سازنده اسلامی بهره‌ور شوند.
نظم و انضباط
وقت شناسی و نظم و انضباط در امور، از مظاهر تمدن انسانی و از عوامل مهم توفیق و پیشرفت است، شاید برخی گمان کنند که این از ویژگیهای زندگی غربیان و تمدن آنهاست در حالیکه نظم و انضباط و تنظیم اوقات از تعلیمات اصیل اسلام است.
اصولا فرایض دینی شاهد توجه به اسلام و نظم و انضباط است، هر یک از نمازهای پنج گانه را باید در وقت مخصوص آن بجا آورد، مراسم حج باید در وقت و مکان مخصوص به خود انجام شود و روزه نیز در ماه مبارک رمضان با دیدن هلال ماه شروع و با دیدن هلال ماه شوال خاتمه یابد و نیز هر روز از سپیده دم آغاز و به مغرب پایان می‌پذیرد و با توجه به اینکه ماه رمضان ماه قمری است طبعاً در فصول چهار گانه سال جریان دارد و گاه در روزهای بلند تابستان و گاه در روزهای کوتاه زمستان قرار می‌گیرد و در همه شرایط لازم است که لحظه و دقیقه را نیز در شروع سپیده دم و آغاز مغرب در نظر داشت و به هیچ وجه روزه‌دار نمی‌تواند از نظام آن سرپیچی کند و این خود درسی است که مسلمانان نیز دقیق و منظم شوند و امور خویش را در زندگی تنظیم کنند.
آنچه بر شمردیم گوشه هایی از برخی نتایج و آثار فریضه الهی روزه است و ماه روزه اضافه بر اینها سودمندیها و برکات دیگری نیز دارد که در پرورش اسلامی فرد و جامعه بسیار موثر است: ماه مبارک رمضان ماه خدا، ماه آشنایی با قرآن، ماه عبادت و بندگی و راز و نیاز با معبود جهان، ماه دعا، ماه آمرزش، ماه توبه و بازگشت از گناهان و اصلاح خود است.
در این ماه با توجه به اثرات سازنده دعا و نیایش روزه‌داران میتوانند در پیوند معنوی خویش با خدای متعال تحولی بوجود آورند و بیش از پیش به ذات متعال هستی بخش او نزدیک شوند و کسب فیض کنند رمضان ماه آمرزش و توبه و بازگشت به سوی خداست، آنانکه در زندگی خویش آلودگیهایی داشته اند میتوانند با روزه جان خویش را شستشو دهند و در خلوت سحر گاه با رو کردن به خدای متعال درون را صفا بخشند و از خدای خویش طلب آمرزش کنند و میتوانند با همین زمینه برای همیشه از کجی ها و گمراهیها دست بردارند و براه آیند.
در این ماه درهای رحمت الهی گشوده می‌شود و با عبادت خالصانه و دعا و توبه گناهان بخشوده می‌شود و این مژده بزرگی است برای آنهایی که لغزشهایی داشته‌اند تا ناامید نباشند و از برکات این ماه بهره‌مند شوند و بسوی خدا باز گردند و روی دل بسوی او دارند و با او پیمان بندند که از گناهان دست شویند و خود را اصلاح کنند و گذشته را جبران نمایند و بدون تردید گناه‌کار پشیمانی که که در این ماه مبارک برای خدا روزه‌بدارد و از گذشته خویش شرمسار باشد و از خدا آمرزش بخواهد مورد مهر و عفو خدا قرار خواهد گرفت و سعادتش تأمین می‌شود. از برکتهای این ماه همین انقلاب روحی و تحول درونی روزه‌داران و همین توفیقات عملی است که انسان آلوده را پاک می‌سازد و از عذاب الهی که محصول گناهان است نجات می‌بخشد و روزه‌دار را از ظلمتها به نور می‌کشاند؛ به نور تقوی، به نور فضیلتهای اخلاقی، به نور توبه و بازگشت به سوی خدا، به نور مهر و رحمت خدای متعال.
منبع: ایلاف
