مسلمانان روسيه جمعيتي بالغ بر 25 ميليون نفر هستند. دورة تاريك حاكميت كمونيستي كه بيش از 70 سال مسلمانان اين سرزمين را در خفقان شديد قرار داده بود، با فروپاشي اتحادجماهير‌شوري پايان يافت.
در آن دوره مسلمانان از انجام هرگونه فعاليت ديني و فراگيري قرآن و حفط هويت اسلامي بازداشته مي‌شدند و امروز اين مسلمانان با علاقة خاصي به دين‌شان روي آورده‌اند؛ ديني كه مدتي طولاني از آن محروم بوده‌اند. آن‌ها با اشتياقي بس عظيم به آينده‌اي روشن چشم دوخته‌اند و براي رسيدن به آن در حال تكاپو و حركت‌اند، اما در اين مسير طولاني و پرفرازونشيب با مشكلات و معضلاتي مواجه‌اند كه مانع حفظ هويت اسلامي‌شان مي‌شود. براي بررسي برخي از اين موانع و چالش‌هاي پيش‌رو، گفت‌وگويي را با نفيع‌الله عشيروف، رئيس مركز هماهنگي مسلمانان روسيه و مفتي و رئيس بخش آسيايي ادارة ديني مركزي مسلمانان فدراسيون روسيه، ترتيب داديم. اين گفت‌وگو در دفتر مركزي «الندوة العالميه للشباب الاسلامي» در مدينة منوره انجام گرفت. آنچه در ادامه مي‌خوانيد مشروح اين گفت‌وگوست.
*چه مشكلاتي پيش‌روي مسلمان روسيه قرار دارد و برنامه‌هاي دارالافتاي مركزي براي آموزش ديني مسلمانان آن ديار چيست؟
**بخش آسيايي ادارة ديني مركزي مسلمانان روسيه كه بنده رياست دارالافتاي آن را به عهده دارم، در 70 درصد از خاك روسيه فعاليت ديني انجام مي‌دهد. چيزي كه نياز مبرم مسلمانان روسيه است و ما نيز براي ايجاد آن اهتمام مي‌ورزيم، تشكيل كادرهاي ديني و دعوتگر است تا بدين وسيله بتوانيم مسلمانان اين سرزمين را از مسائل ديني بيشتر آگاه سازيم. از جمله نيازهاي ما بناي مساجد است؛ در يك مقطع از تاريخ، 15 هزار مسجد در روسيه وجود داشته است، اما امروزه تعداد مساجد در روسيه از 4 هزار باب فراتر نمي‌رود!
*وضعيت جوانان مسلمان در روسيه را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
**جوانان نياز به آموزش دارند. نظام تاريك كمونيستي بيش از 70 سال بر اين مردم سايه افكنده و تأثير عميقي بر آنان گذاشته و باورهاي ديني‌شان را تضعيف كرده است؛ بنابراين نياز به بازگشتي نوين و تولدي دوباره دارند. در اين ميان كشور عربستان خدمت بسيار ارزشمندي را در اين منطقه انجام داده است. ملك فهدبن‌عبدالعزيز پادشاه وقت عربستان، در واپسين روزهاي حكومت كمونيستي در دوران رياست‌جمهوري گورباچف، يك‌ميليون نسخه قرآن به مسلمانان اين سرزمين هديه كرد. در آن زمان اين اقدام كمك بزرگي بود و ما والهانه به قرآن روي آورديم. افرادي از ما در طول 60 سال زندگي‌شان قرآن را نديده بودند.
*در حال حاضر كه شما براي زدودن آثار كمونيستي و بازگشت دوبارة مسلمانان به‌سوي اسلام و تعاليم آن، تلاش مي‌كنيد، آيا از فعاليت‌هاي شما استقبال مي‌شود؟
**بله، هم از سوي مسلمانان و هم از سوي غيرمسلمانان مورد استقبال قرار گرفته‌ايم و چه‌بسا افراد غيرمسلماني به اسلام روي آورده و به دعوتگران و شخصيت‌هاي تأثيرگذاري تبديل شده‌اند.
*تحولات سياسي روسيه پس از فروپاشي نظام كمونيستي را چگونه ارزيابي مي‌كنيد و آن را تا چه حد به نفع اسلام مي‌دانيد؟
**تحولات بزرگي رخ داده است. آموزشگاه‌ها و مراكز و مدارس اسلامي‌اي تأسيس شده‌اند و سخنوران و دعوت‌گراني را به جامعه تحويل مي‌دهند. گرچه اين تلاش‌ها در حد مطلوب نيست، اما براي پاسخ‌دهي به نيازهاي جامعه و پيش‌برد فعاليت‌هاي ديني و دعوي مثمر ثمر بوده‌اند و فضا نيز براي كار دعوت و تبليغ مناسب است، اما كمبود شديد امكانات و اسباب مادي وجود دارد. مسيحيان در روسيه چندين شبكة تلويزيوني و ايستگاه راديويي دارند. ما از جهان اسلام و سرمايه‌داران مسلمان مي‌خواهيم كه براي بيان مفاهيم صحيح اسلام، ايستگاه‌هاي راديويي و شبكه‌هاي تلويزيوني در روسيه راه‌اندازي كنند.
*اهميت تبليغ اسلام را در روسيه چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
**بخش اعظمي از خاك روسيه در قارة اروپا واقع شده است، اگر اسلام در اين مناطق تقويت شود كمك بزرگي به اسلام در اروپا مي‌شود. روسيه دولتي بزرگ، پيشرفته و قدرتمند است كه اگر ملتش به اسلام روي بياورند، رويداد بزرگي خواهد بود و عصري طلايي براي مسلمانان.
*رابطه شما با دولت فعلي روسيه چگونه است؟
**دربارة ارتباط مسلمانان با دولت فعلي و مسئولان بايد گفت كه عصر حاضر، عصر طلايي مسلمانان روسيه است. مسئولان دولتي در مراسم افتتاح مساجد حضور مي‌يابند و در مناسبت‌هاي اسلامي به مسلمانان تبريك مي‌گويند و در سخنان خود آنان را وطن‌دوست، خدمت‌گزار مردم و پايبند به اخلاق پسنديدة ديني مي‌نامند. در واقع فضايي به‌وجود آمده كه در گذشته ما در حسرت آن بوديم.
* آيا شما در پارلمان نماينده داريد؟
**تعداد قابل توجه‌اي از مسلمانان در پارلمان حضور دارند و عضو احزاب و گروهاي مختلف هستند و تفاهم و همزيستي شايسته‌اي شكل گرفته است.
*آيا براي بيان مسائل و خواسته‌هايتان نشريات و رسانه‌هايي داريد؟
**تعدادي مطبوعات محلي وجود دارد، ما در كل در اين زمينه به علت كمبود امكانات ضعيف عمل كرده‌ايم.
*تعامل دولت روسيه با اجراي برنامة آموزش اسلامي در مدارس دولتي چگونه است؟
**در گذشته ما برنامه‌هاي آموزش اسلامي را فقط در مدارس خصوصي داشتيم، اما اخيراً دولت بخش دينيات را به برنامة درسي مدارس افزوده است. اكنون در برنامة آموزشي مدارس، آيين اسلام، مسيحيت، يهوديت و بوداييت تدريس مي‌شود و هر دانش‌آموزي مي‌تواند در كلاس مورد علاقه‌اش شركت كند.
*رابطه شوراي افتاي روسيه با ديگر سازمان‌ها و مؤسسات بين‌المللي اسلامي از جمله ندوة العالميه للشباب الاسلامي (انجمن جهاني جوانان مسلمان) به چه شكل است؟
**انجمن جهاني جوانان مسلمان، خدمات شاياني در گذشته انجام داده است. در دهة هشتاد و نود قرن بيستم ميلادي ما با همكاري اين انجمن جهاني نشست‌هايي تابستاني براي جوانان برگزار كرديم. همكاري انجمن جهاني در بيداري جوانان و مسلمانان در روسيه بسيار مؤثر بوده است. در روسيه مسلماناني هستند كه از اسلام فقط اسم آن را با خود دارند، آنان در دل ايمان دارند و اسلام را دوست دارند، اما نسبت‌به اسلام هيچ شناختي ندارند. نشست‌هايي كه انجمن جهاني جوانان مسلمان برگزار مي‌كرد در گردآوري جمع بزرگي از مسلمانان و تعليم مفاهيم اسلام نقش به‌سزايي داشت. اما متأسفانه مدتي است كه اين برنامه‌ها قطع شده است و ما در تلاشيم تا دوباره اين ارتباط و همكاري برقرار شود.
*اسلام‌ستيزي در اروپا تا حدي شدت گرفته است، اين موضوع را در روسيه چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
**اسلام‌ستيزي در جهان در حال گسترش است، اما در روسيه وضعيت متفاوت است، چون مسلمانان روسيه كه تعدادشان به 25 ميليون نفر مي‌رسد، از شهروندان اصلي اين كشور هستند، و 9 جمهوري مسلمان‌نشين نيز جزو فدراسيون روسيه به‌حساب مي‌آيند. در شهرهاي بزرگ نشانه‌هايي از اسلام‌ستيزي يافت مي‌شود، اما دولت با تفكراتي چون فاشيسم، نژادپرستي و اسلام‌هراسي مبارزه مي‌كند؛ زيرا دشمني و تفرقة ملت منجر به فروپاشي فدراسيون روسيه مي‌شود و دولت نيز به اين مسئله پي برده است و چنين افكار و انديشه‌هايي را سركوب مي‌كند؛ چون نسبت‌به تماميت ارضي كشور و يكپارچگي و وحدت ملت حساس است.
*مسلمانان روسيه نياز به آشنايي با فرهنگ اسلامي دارند، آيا قرآن يا كتاب‌هاي ترجمه‌شده‌اي به زبان روسي وجود دارد؟
**الحمدلله، ما كار ترجمة كتاب‌هاي اسلامي را به زبان روسي آغاز كرده‌ايم. ملت روسيه مردمي با فرهنگ، بيدار و فهيم هستند. ترجمة قرآن مجيد و كتاب حديث رياض‌الصالحين به زبان روسي انجام گرفته است، اما اين تعداد ترجمه كم است و نياز است هزاران كتاب ترجمه شود. مشكل اصلي كمبود امكانات است.
*وضعيت اخلاقي مسلمانان روسيه چگونه است؟
**چه انتظاري مي‌توان از جوانان و مسلماناني داشت كه هفتاد سال از دين محروم بوده‌اند. اخيراً دولت نيز به اين امر پي برده و قانوني مبني بر منع شرب خمر بعد از ساعت هشت شب و فروش آب‌جو به نوجوانان تصويب كرده است. ما هم در اين زمينه با برگزاري نشست‌ها و اجتماعات، تلاش‌هايي را انجام داده و مي‌دهيم.
منبع: نداي اسلام
