آنگاه که سفیر اسلام به نزد ایرانیان آمد، گفت؛ من حامل پیامی برای پادشاه ایران هستم و آن بزرگترین رسالت اسلام است که انسان را از بندگی بندگان و خواری رها سازد و به سرشت آزاد انسان رهنمون نماید. با آغاز دهه اول ذی الحجه، موسم حج فرارسیده است و بار دیگر کنگره عظیم […]
آنگاه که سفیر اسلام به نزد ایرانیان آمد، گفت؛ من حامل پیامی برای پادشاه ایران هستم و آن بزرگترین رسالت اسلام است که انسان را از بندگی بندگان و خواری رها سازد و به سرشت آزاد انسان رهنمون نماید.
با آغاز دهه اول ذی الحجه، موسم حج فرارسیده است و بار دیگر کنگره عظیم حج، تجلی وحدت و یکتاپرستی در گرداگرد کعبه مشرفه گردیده است.
حج، فریادی بلند دارد و همه آن در پرستش خداوند بهجای پرستش انسان و شعائر انسانی و تصنعی و فریبنده، خلاصه میگردد.
اینکه تلاش و مبارزه حق و حقانیت با باورها و مذاهب گوناگون آمیخته شده و تا کنون هم هیچ فرهنگ خاص بشری را نمی توان یافت که تهی از بافت اساطیری و مذهبی باشد، امری طبیعی، دترمینیک و خردمندانه است، زیرا فطرت انسان عنصری غیرقابل تغییر است و همواره نفس سرکش را به راستی و درستی فرا میخواند.
اما حج، بر محور وحدانیت و دوری از فریب و ریا، با زبان و لباس اخلاص، جلوهای دیگر دارد. پیام حج اما پیامی جهانیست، چراکه از دگرسانیهای قومی و نژادی و زبانی فراتر است و آن پیوستن و الحاق به جریان پرعظمت و باشکوهی است که همچون مرواریدهای درخشان با جلوهای درخشان و سفید و منظم، آیات و مشاعر یکتاپرستی را طواف میکنند، با انسجامی بیمانند و با نظمی بینظیرتر از یک ارتش قدرتمند، همنوا و همکلام با همنوعان خود، اتحاد شکل گرفته را فریاد میکشند و از تنپرستی و ابلیسپرستی بیزاری میجویند.
پیام حج احترام به جایگاه انسان است؛ در گرو هر مذهب و فرهنگی که باشد. هیچ شکی وجود ندارد که فرهنگ و رسوم و باورهای همه جوامع در کنار عناصر سازنده، زشتیها، خرابیها و تبعات نامطلوب، بازدارنده و ارتجاعی نیز داشته است. بدون تغییر و اصلاحات مدبرانه و به موقع و کارساز در آنها، حرکت تودههای بشری در جهت پیشرفت اقتصادی- اجتماعی، شکوفایی فرهنگی و کمال مادی و معنوی نامیسر است، ولی چنین مأمولی نه با نفی و ریشخند و تحقیر و اهانت فرهنگها و مذاهب بشری، آنگونه که برخی از اشخاص مدعی تجزیهطلبی به آن مبتلا گشتهاند، بلکه با پژوهش و درک و شناخت و نقد و بررسی علمی و ساینتفیک آنها، آنهم در یک همفکری و تفاهم گسترده ملی، قابل تحقق است.
پیام حج، گرویدن به مدنیت جمعی و فاصلهگیری از فردگرایی و تمییز قومی و نژادی است. گزینش نامعقول رنگ، زبان، نژاد و قومیت از جامعه بشری به شکل خارج از قاعده و حدود پذیرفتهشده و تحمیل تخیلات فردی و آلودگیهای ذهنی به جامعه در حال رشد، ناهنجاریای است که در آئین حج مورد تقبیح قرار میگیرد.
نمایش و نمود وصفناپذیر وحدت کلامی، زبانی و فکری، در عین چندگانگی زبان، تعلق و تفکر، بزرگترین دستاورد و موفقیت برای این ایدئولوژی عظیم و جهانشمول است که در مراسم حج به رخ جهانیان مینماید؛ ایدئولوژیای سراسر معناگرا و روحانی که همیشه در برابر آرمان های پوچیگرایی و اومانیستی، انزوا و گزینش نژادی و انحصارسازی قومی و ایزولهسازی فرهنگ و تفکر قرار میگیرد و چنین بدعتهای ناپایدار و فانی را به چالش میطلبد.
حج، آفرینش یک انسان جدید و بازسازی فطرت پاک انسان است. در حج واقعی و مقبول، سنگ زدن به مظاهر شیطانی و رمی جمرات ابلیسی و تلبیسی و دست کشیدن از خُلق و خوهای ناسازگار با سلامت جامعه بشری صورت میگیرد. تقبیح تهمت و افترا، عمل در گرو تفکر و تعقل و دوری از جهالت فکری و عقیدتی و رفتارهای جنونآمیز از معیارهای حج مقبول است.
پیام دیگر حج، گرامیداشت انسان و نوعدوستی انسان است. در واقع هیچ انسان و حرکت انساننمایی بدون کسب مراودات اجتماعی و وحدت نظری و فکری حداقل با بخشی از جامعه نمیتواند راه سعادت را بپیماید و به موفقیت برسد و هیچ موفقیتی در گرو تخریب و مخدوش نمودن شخصیت و فرهنگ دیگران نیست.
حج در واقع یک چرخه مطلوب و ایدهآل از زندگی انسان را به نمایش میگذارد. از آغاز تا پایان حج، اهمیت نهادن به بهداشت و سلامت جسمی و عقلی، فردی و اجتماعی و تلاش و ریاضت برای رسیدن به یک جامعه سالم و پرهیز از سرایت بیماریهای جسمی، فکری و سیاسی به اقشار سالم جامعه مورد تاکید قرار میگیرد.
حج ابراهیمی که این آئین تاریخی با سمبل ایثار و گذشت این پیامبر بزگوار گره خورده است، حاوی درونمایهای بسیار عمیق، ارزشمند و روحانیست که جهان آشفته و نگران امروز، تشنه آن است و آن پای نهادن بر خواهشات نفسانی و قربانی نمودن هر آنچه انسان را از درست زیستن بازمیدارد.
حج سراسر آموختن است و درست سخن گفتن و محترم شمردن عقاید و باورهای دیگران و پرهیز از دامنزدن به اختلافات و ایجاد تنش و تشویش در جامعه. دورویی، نفاق، ریا و نیرنگ، فریب و تزویر، خودپرستی و بیگانهپرستی، هدفسازی در قالب سازمان، حزب و جبهه و حرکتهای سیاسی و مذهبی برای چندپاره نمودن سرزمینهایی که مردم آن از آغاز روایت تاریخ تاکنون بر مذهب و کیش اتحاد و همزیستی در خانه خود گردآمدهاند، همه و همه میبایست قربانی شوند و ذبح گردند.
در حج مانند همه اصول و فروعی که در اسلام بیان گردیدهاند، اخلاق، سیاستورزیدن، اقتصاد و تفکر بر پایه اخلاق و روش و منش اخلاقمدار، یک مولفه برجسته است و اخلاق را متضمن پذیرش و مقبولیت دعوت و حرکت انسان معرفی مینماید. اخلاق در حج آنچنان حائز اهمیت گردیده است که حتی ایجاد مزاحمت و رنجش همنوعان انسانی و مذهبی و حتی حیوانات و نباتات موجب تردید در مقبولیت حج میشود.
حج، یادآوری مسئولیت انسان در قبال اعمال و رفتار خود، چه فردی و چه اجتماعی، است که انسان به هوش باشد هیچ عملی از او بیهوده نخواهد بود و هر کنش و واکنش وی تبعات مثبت و منفی در پی خواهد داشت. مراقبت بر احوال شخصی و حالاتی که بر یک حجگذار در شرایط احرام لازم است و بر آنچه در پیرامون او در حال وقوع است، آسیب نرساندن به موجودات زنده و حیوانات و درختان و گلها، آسیب نرساندن به خود و به اعضای خود، پرهیز از بیان گفتار و انجام اعمالی که موجب بطلان حج میشود، جملگی موارد نمادین هستند که بیان میدارند انسان مسئول است و مسئول بر هر آنچه که بر او و در اطراف او میگذرد. حتی بیتفاوتی نسبت به محیط اجتماعی، هرگز مسئولیت انسان را از او سلب نخواهد کرد و بلکه هشداری است برای انسان که هر اشتباه و خطایی عواقبی در پی دارد و تاوان و جبران میطلبد که شاید از انسان لغزشپذیر برنیاید، همچنانکه حج بشارتی است برای آنانکه حرکت و فعالیتشان نفعی برای جامعه در پی داشته است و آنانکه نیکی پیشه کردهاند.
حج، دریافتن جایگاه، موقعیت و مواهبی است که هم اکنون در اختیار داریم و تلنگری برای ساختن فرصتها و هدفگذاری بر آنهاست. و در آخر بنای پیمان و تجدید عهدی دوباره و فرصتی دیگر برای بازسازی و ترمیم لغزشهای گذشته، تفکرات، گرایشات و معتقدات و اعمال و رفتار انسان تا شاید به وادی سعادت گام نهد.
ابراهیم حسین بر
منبع: سنی آنلاین