مشخصات جغرافيايي
شهرتايباد، مركز شهرستان تايباد، ‌با پهنه‌ای حدود 970 هكتار، در خاور استان خراسان رضوي، در مسير راه مشهد – اسلام قلعه واقع شده و از نظر جغرافيايی در 33 درجه و 44 دقيقه و 30 ثانيه پهنای شمالی و 60 درجه و 46 دقيقه و 15 ثانيه درازای خاوری و بلندی 180 متری از سطح دريا قرار دارد. شهرستان تايباد، با پهنه ای حدود 5084 كيلومتر مربع، در شمال خاوری استان خراسان رضوي، در كنار مرز ايران و افغانستان قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان تربت جام، از باختر به شهرستان تربت حيدريه، از جنوب به شهرستان خواف و از خاور به افغانستان محدود است و هریرود در اين ناحيه، مرز ايران و افغانستان را مشخص می سازد.

اقلیم و آب و هوا
هوای شهر تايباد معتدل و خشك است و بيش ترين درجه حرارت در تابستان ها، 40 درجه بالای صفر و كمترين آن در زمستان ها، 9 درجه زير صفر است. ميانگين بارندگی ساليانه اين شهر، به 240 ميلي‌متر می رسد.
ميزان بارندگی در دوره آماری بيست ساله (۵۴ تا ۷۴) شهرستان ۱۸۰،۵ میلیمتر می‌باشد.اين شهرستان در تابستان تحت تاثیر بادهای ۱۲۰ روزه سیستان قرار می‌گیرد كه باعث افزايش گرد و غبار هوا و وارد شدن خسارت به مزارع صیفی كاری می‌گردد. میانگین دمایی شهرستان (۵۴ تا ۷۴ ) ۱۶،۴ درجه سانتيگراد می‌باشد.
بیشتر بارندگی در ماههای بهمن -اسفند و فروردین صورت می گيرد. بیشترین دمای اندازه گیری شده ۴۷،۵ درجه سانتیگراد و كمترین آن ۲۴ سانتیگراد زیر صفر، اندازه گیری شده است.

جمعیت تایباد
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش مرکزی شهرستان تایباد در سال ۱۳۸۵ برابر با 77626 نفر بوده است.
مردم شهرستان تايباد مسلمان و اكثر آن ها اهل سنت و الجماعة و حنفی مذهب مي باشند. از جمله خصوصیات اعتقادی آن ها، پایبندی به اعتقادات مذهبی و فرامین دینی می‌باشد.

پیشینه تاریخی تايباد
نتايج بررسيهاي باستان شناسي حكايت از آن دارد که، از هزاره سوم پيش از ميلاد اين ناحيه مورد سكونت قرار گرفته است . نخستين بار (گونتركوربل) در سال 1974 ميلادي مسير تربت جام ـ تايباد را مورد بررسي قرار داد و در اين محدوده نقاط باستاني مهمي را شناسايي نمود . همچنين اين ناحيه در دوران تاريخي به عنوان مكاني آباد جمعيت بسياري را به خود جلب كرده ، به گونه اي كه در دوران پارتها يكي از ولايات قلمرو آن سلسله بوده است . تايباد در‌گذشته «مغول‌آباد» «باخرز»، «طيبات»، «‌طايباذ»، «تائی آباد»، «تايب آباد»، «تاياباد»، «تاياباذ»، خوانده می‌شده است. نام نخستين اين شهر «مغول آباد» بوده،‌ كه مغولان در اوايل سده 7 هـ . ق هنگام ورود به اين ناحيه، آن را به نام خود خواندند. بعدها اين محل، در اثر شيوع طاعون خالی از سكنه و ويران گرديد. سال ها بعد، بار ديگر مردم در آن جا ساكن شده شهر را آباد کردند. نام «طيبات» به سبب سکونت شمار زيادی از عالمان، عارفان و مردان پاك ‌از جمله شيخ زين الدين ابوبكر – پير تيمورلنگ – در اين شهر به آن اتلاق شده است. مردم محل بر اين باورند، كه در شهر تايباد و پيرامون آن، بادی می‌وزد، كه مدت وزش آن در يك شبانه روز، (24 ساعت) دوازده ساعت است، يعنی نيمی از يك شبانه روز، كه آن (12 ساعت) را « تای» می نامند. از اين رو به اين شهر «تای‌ باد» گفته اند.
ناحيه تايباد يا همان ناحيه باخرز، در دوران پيش از تاريخ و هم چنين در دوران های گوناگون پادشاهی ايرانيان، وجود داشته زير نظر شاهان ايرانی، چون هخامنشيان و اشكانيان و پس از آن ساسانيان اداره می شده است. منطقه كنوني تايباد در متون تاريخي به باخرز شهرت داشته و گاه از آن با عناوين (( گواخرز )) و (( بادهرزه )) نام برده شده و در نقطه تلاقي راههاي پر رفت و آمد و تجاري قديم كه نيشابور را به هرات و قهستان و سرخس متصل مي كرده قرار داشته است . باخرز در سال 29 هـ . ق و زمان خلافت سیدنا عثمان بن عفان رضی الله عنه به وسيله سرلشکر شجاع مسلمانان (( ابوسالم يزيدبن جرشي )) فتح شد .
(( مالين )) به عنوان مركز باخرز در سده چهارم هجري شهري آباد و پررونق بود و برخي متون در همان سده جام و باخرز را به عنوان يك ولايت به شمار آورده و از دهكده هاي آباد آن نام برده اند .
در سال 431 ه . ق اين منطقه در شمار مضافات هرات از سوي حكام وقت به ملوك كرت اعطا گرديد . پس از آن در سال 720 ه.ق (( عبدالعزيزبن شهاب الدين )) حاكم دست نشانده كرت از اطاعت (( ملك غياث الدين )) سرپيچي كرد و جنگي خونين در رزه (( ريزه )) بين آنها در گرفت .
در اوايل سده هشتم هجري شخصيتي بزرگ به نام (( زين الدين ابوبكر )) در باخرز ظهور كرد و منطقه را از افكار خود متاثر ساخت . علاوه بر آن در دوره تيموري نيز اين ناحيه مورد توجه بود ، به طوي كه بناي با عظمتي براي تجليل از مقام عرفاني (( زين الدين ابوبكر )) ساخته شد. در سال 998 هجري (( عبدالمومن خان ازبك )) به خراسان روي آورد و باخرز را تصرف كرد . به رغم آن در سال 1025 ه. ق نيز حمله ديگري به وسيله ازبكها به نواحي شرق ايران به ويژه جام ، خواف و باخرز صورت گرفت . ابداليها از جمله اقوامي بودند كه در سال 1128 هجري به سرداري (( عبدالله خان )) اين ناحيه را تصرف كردند .
همچنين در سال 1141 هجري نادرشاه افشار كه در آن دوران سردار شاه طهماسب صفوي بود، (( فرمان آباد )) باخرز را محاصره كرد و افاغنه ابدالي را سركوب نمود . در آغاز حكومت قاجاريه باخرز در قلمرو (( اسحاق خان قرايي )) بود كه پس از مرگ وي افاغنه هجوم به آن خطه را دوباره از سر گرفتند .
امروزه شهر تايباد مركز شهرستان تايباد و باخرز يكي از بخشهاي آن به شمار مي آيد . تيره هاي مختلف و متعددي كه در سراسر تايباد پراكنده اند گواه محكمي بر رويدادها و حوادث اين ناحيه و تاثيرات آن بر منطقه است.

مکان های دیدنی و تاریخی
برج كلات در نزديكی روستای كلات بازمانده ی دوره سلجوقی، ميان تايباد و خواف، ویرانه های مالین در کنار شهر باخرز، كاروان‌سرای شاه عباسی و مسجد و آرامگاه شيخ زين الدين تايبادی مهم ترين ديدني هاي اين منطقه را تشكيل مي‌دهند.

کشاورزی و دام داری
فرآورده‌های مهم كشاورزي اين شهرستان عبارت اند از : تره بار، زيره، گندم، جو، خربزه،هندوانه، پنبه، چغندر قند، زردآلو، انگور، توت، انار و انجير. دام‌داری نيز به گونه سنتی رواج دارد‌ولی فرآورده های آن، جنبه صادراتی نداشته و از پشم دام برای قاليچه بافی استفاده می شود.

حسین سلیمانپور