اسلام در کنار تلاش بشری، یک راهکار بسیار موثر و پشتوانۀ خوب معرفی کرده که ضریب خطا را پایین آورده و تلاش ما را بیمه می‌کند و آن «توجه به الله تعالی» است که به شکل توکل، دعا، استخاره و…ظاهر می‌شود.

می ستایم او را که براستی ستودنی است، کسی که شادمانی و تندرستی را در گرو خوبی‌ها و اندوه و نابسامانی را پاداش بدی‌ها نهاده است و درود فراوان بر روان پاک سرور دوجهان و سرآمد نوع انسان محمد(صلی الله علیه وسلم) باد.
بنابر نظریه بیشتر انسان‌ها (که پیروی از یک دین دارند) جهان آفرینش توسط نیرویی فراتر از نیروی بشر کنترل می‌شود و اتفاقات گوناگون، مطابق یک قانون رخ می‌دهند. طبعاً هر اتفاق برای بعضی خوشایند و برای برخی مایۀ رنج است و به تعبیر بهتر برای بعضی گره‌گشا و برای بعضی گره می‌شود و این حقیقت جهان ماست. هر فرد باید بپذیرد که پیش‌آمدها همیشه طبق میل او پیش نمی‌آیند.
بی‌گمان همۀ انسان‌ها جهت رسیدن به یک زندگی آرام، شاد و خالی از هر آزاری می‌کوشند. با در نظرگرفتن نکات بالا، کوشیدن برای یک زندگی بی‌مشکل  و مسیر بی‌دست‌انداز کار بیهوده‌ای است، چرا که ما فقط در حد توان خود می‌توانیم مسیر امن‌تر و بی‌حاشیه‌تر را برگزینیم، اما از آنجا که حوادث از جایی دیگر فرماندهی می‌شوند، قطعاً ما با موانع و ناملایمت‌هایی روبرو خواهیم شد.
عموم کارشناسان در این زمینه بر یک رای توافق دارند که انسانِ موفق آنست که با مدیریت پیشامدها، زندگی ایده‌آلی برای خود رقم بزند. افراد بنابر باورهای خود روش‌هایی را برای مدیریت سختی‌های زندگی ارائه کرده‌اند که اکثر بر پایه تلقین استوارند.
در این روش‌ها معمولاً فرد به فراموش کردن مشکل و یا چشم‌پوشی بر آن مشکل تشویق می‌شود و گاهی تلاش می‌کند که مشکل را انکار کند و… البته در کنار همۀ این‌ها از انرژی‌های کاذب برای تقویت روحیۀ فرد کمک گرفته می‌شود؛ شاید خواننده عزیز خود وارد چنین برنامه‌هایی شده و یا کسی را در این احوال رصد کرده باشد. فرد، روزانه با خود زمزمه می‌کند که «من فلان مشکل را ندارم، من نیرومندم، من ثروتمند می‌شوم» و این فرد برای تشویق، با افرادی با سابقۀ بیشتر ملاقات می‌کند.
هدف بنده در اینجا بیان ایده اسلام در رویارویی با پیشامدهاست و بدون اینکه به نظریات دیگر گرایش‌ها بپردازم و حکم به درست و غلط بودنشان بدهم، تلاش می‌کنم در حد توان بینش اسلامی را در این باره روشن کنم، باشد که نقطۀ عطفی برای خوانندگان محترم قرار گیرد:
اسلام عزیز که در باور ما برنامه‌ای است که پروردگار جهانیان آن را برای کامیابی فرزندان آدم برگزیده است، در این موضوع نیز همچون دیگر جوانب زندگی سنگ تمام گذاشته است.
اسلام به شاد بودن و به دست آوردن انرژی‌های مثبت و دوری از انرژی‌های منفی تشویق می‌کند، البته با اندکی تفاوت، برنامه پروردگار، ما را به شادی و انرژی‌های خوب می‌رساند و به ما می‌آموزد که با اندک تلاش می‌توان به آرامش و زندگی بی‌دغدغه رسید و نیازی نیست که ما در عالم خیال دنبال خوشی بگردیم و با تلقینات بی‌اساس، عمر خود را بگذرانیم. انسانِ تشنه می‌تواند به سادگی لیوانی آب بنوشد و از آن لذت ببرد، پس چرا در گوشه‌ای بنشیند بگوید: من تشنه نیستم، من سیرابم، یا من به آب نیاز ندارم!
این بینش در این حدیث پیامبر(صلی الله علیه وسلم) به روشنی به تصویر کشیده شده است:«فإن الله لم یضع داءً إلا له دواءٌ» (أبوداود / 3855) الله تعالی هر بیماری را که پیدا کرده، حتماً برای آن دارویی هست، یعنی هیچ درد و مشکلی بدون چاره نیست و باید برای یافتن آن تلاش نمود.
آب دریاها درکوزه!
یک انسان نمی‌تواند تمام علوم را فرا گیرد، از این رو هر شخص برای برون رفت از تمام گرفتاری‌ها نمی‌تواند علم آن را فراگیرد و اسلام نیز به این سو نمی‌خواند، بلکه دین حق، راهکار ابتدایی و روش درست رویارویی را ترسیم کرده (برخلاف برداشت اشتباه گروهی که فکر می‌کنند در اسلام دارویی برای تمام نسل‌ها تا به قیامت است، یعنی باید در مورد سرطان مغز استخوان هم چیزی گفته باشد) چهارچوب زندگی سالم را به ما معرفی کرده است. در این جا به چند مورد از اندرزهای اسلامی در مقابل هر مشکل اشاره می‌شود.
1.کنترل احساسات و از دست ندادن روحیه
این مهم، ضروری‌ترین مورد برای مبارزه با مشکل است؛ در حدیثی پیامبر(صلی الله علیه وسلم) فرمودند: «لا یصیب المومن همّ ولاحزن ولانصبٌ ولاوصبٌ ولا أذیً إلا کفّر به عنه» (بخاری5641) به مومن اندوه و نه غم و نه خستگی و نه بیماری و نه آزاری نمی‌رسد، مگر اینکه بخشی از (گناهان) او کفاره می‌شود.
به تعبیر ساده، آنچه بر سرما آمده عذاب نیست، نعمت است. با این تفکر ما، بخش بزرگی از سنگینی کار برداشته می‌شود و لازم به ذکر است که این یک تغییر دیدگاه بی‌اساس و یک تلقین بی‌پشتوانه نیست، بلکه کاملاً حقیقی و مستند است. آن‌چنان که از حقیقت بالا پیداست و به همین سبب بود که پیامبر (صلی الله علیه وسلم) با ابراز شگفتی فرمودند: «عجباً لأمر المومن، إن أمره کلّه خیر و لیس ذلک لأحدٍ إلا المومن، إن أصابته سرّاء شکر، فکان خیراً له إن أصابته ضرّاء صبر فکان خیراً له.» شگفتا از کار مومن کار او سراسر خوبی است و این برای هیچکس غیر از مومن نیست، اگر به او آسایشی برسد شکر می‌کند پس برای او خیر است و اگر برای او سختی بیاید صبر می‌کند پس برای او خیر است.
2. تکاپو در پی دارو
باید به دنبال چارۀ کار گشت، چرا که خداوند برای هر درد دوایی گذاشته و هر گرهی به شکلی باز می‌شود.
به طورکلی می‌توان مشکلات را به دو دسته تقسیم کرد:
1. مشکلاتی که در عالم اسباب رخ می‌دهند، که در مخلوقات زمینی باید دنبال راه چاره گشت و اعتقاد اسلامی همین است که «حقائق الاشیاء ثابتة والعلم بها متحقق» حقیقت همه چیز (خواص همه مخلوقات) ثابت است و به دست آوردن دانش آنها شدنی است.
2. مشکلات آسمانی که فرااسباب‌اند و حل آنها از طریق ارتباط با عالم بالا(عبادات) حاصل می‌شود.
3. استعانت از عالم بالا
اسلام در کنار تلاش بشری، یک راهکار بسیار موثر و پشتوانۀ خوب معرفی کرده که ضریب خطا را پایین آورده و تلاش ما را بیمه می‌کند و آن «توجه به الله تعالی» است که به شکل توکل، دعا، استخاره و…ظاهر می‌شود.
ما می‌دانیم که برنامه‌های هر انسان دو احتمال دارد: یا مرتب پیش رفته و طبق محاسبات نتیجه می‌دهد، یا اینکه بر خلاف انتظار ما گاهی تیرها به سنگ می‌خورند و باز رسیدن به نتیجه مطلوب نیز گاهی به ضرر فرد تمام می‌شود و چه بسا نرسیدن به هدف برای شخص منافعی به دنبال دارد که پیش‌بینی این حالات از توان بشر خارج است و نیاز به توان فراتر دارد. در این بخش بنده می‌خواهم راز زندگی شگفت‌انگیز مومن را عرض کنم و آن اینکه مومن قبل از شروع کار، دست به دعا بر می‌دارد و از پروردگارخود می‌خواهد اگر کارش مفید است، زمینۀ انجامش فراهم شود ورنه خیالش از سر برود؛ صلاح کار خود را به مالک تمام وجود می‌سپارد، پس از این او از نشدن هراسی ندارد، زیرا او یقین دارد که الله منفعتش را در همین دانسته است. بی‌شک شگفت‌انگیز است که او در خوشی و سختی پریشان نمی‌شود.
4. تبدیل عادت به عبادت
فرد مسلمان همانند تمام انسان‌ها نیاز به خوردن، نوشیدن، پوشیدن، خواب و… دارد. او همین کارها را به روش پیامبر (صلی الله علیه وسلم) انجام می‌دهد و برای او پاداش ثبت می‌شود.
این تفکر شبانه روز به او انرژی مثبت تزریق می‌کند، همه دارند آب می‌نوشند بدون هیچ توجهی، ولی او با دست راست و سه جرعه می‌نوشد، چون با این کار ثواب پیروی سنت را می‌برد، همین زندگی را بر او شیرین و خوشایند می‌کند.
5. توجه به ارزش‌ها و اصلاح نیت
یکی از توصیه‌های اکید اسلام به قدردانی نعمت است که بنابر دستورالهی افزایش نعمت را در پی دارد. به همان مثال گذشته برمی‌گردیم، آب یکی از کم‌هزینه‌ترین و فراهم‌ترین نعمت‌های خداوندی است، کافی است فرد هنگام نوشیدن به این فکر کند که پروردگار مرا دوست دارد، به من لطف کرده و این آب گوارا را در اختیار من قرار داده است. اگر نبود، یا شور بود یا… چه می‌کردم! و سپس الله تعالی را سپاس می‌گوید و اینگونه نعمتی ساده را بسیارشیرین و دل‌چسب می‌کند. حال تصور کنید نعمت‌های فراوانی که در طول عمر به ما ارزانی می‌شوند، اگر اندکی به آن‌ها توجه شود و دیدگاه درست شود، چقدر زندگی لذت بخش می‌شود. در کنار این، اگر فرد نیت کند که من این نعمت آب را استفاده می‌کنم تا بهتر بتوانم پروردگارم را بندگی کنم و به هم‌نوعانم کمک کنم و… می‌تواند بر شادی و سلامتی روح بیافزاید.
باید دانست که همۀ این‌ها باعث ریزش رحمت پروردگار شده و محیط ما پر از انرژی‌های خوب می‌شود.
6. همنشین نیک
تقریباً تمام موارد در مورد فرد بود. اینک در پایان به یک نکتۀ اجتماعی اشاره می‌کنم که پیامبر(صلی الله لیه وسلم) قبل از 1400سال بیان فرموده‌اند (و امروز افرادی به عنوان یک اکتشاف شگفت‌انگیز از آن یاد می‌کنند) و آن اینکه: افراد، کارها و سخنانشان بر محیط و آنچه در اطراف آن‌هاست، تأثیر می‌گذارند و انرژی منتقل می‌کنند. آنجا که پیامبر فرمودند: «مثل جلیس الصالح والسوء کمثل صاحب المسک و کیر الحداد لا یعد مک من صاحب المسک أن یحذوک أو تجد ریحه و کیرالحداد یحرق ثیابک، أو تجد منه ریحاً خبیثة» مثال همنشین خوب و بد همانند صاحب مشک و دمه آهنگر (وسیله‌ای که با آن در آتش می‌دمند) است، از صاحب مشک یکی به تو می‌رسد: یا به تو هدیه می‌دهد یا از بویش استفاده می‌کنی و دمه آهنگر لباست را می‌سوزاند یا بوی بد آن به تو می‌رسد.»
پس فرد باید در انتخاب دوست و همنشین دقت کند و بداند که قطعاً اطرافیان بر انسان تاثیر می‌گذارند.
امیدوارم این نوشته برای افراد زیادی مفید باشد و خداوند زیبایی زندگی را به من و تمام بشر بفهماند.
**********
********
*****

قاسم حسینی