▪️  ۱٫  به همراه علم، عمل هم داشته باشد.

🔹 حسن بصری-رحمه الله-: عالم کسی ست که علمش با عملش موافق باشد و کسی که عملش بر خلاف علمش باشد، او فقط چند روایت شنیده و آنها را نقل کرده است.

🔸 ابراهیم خواص-رحمه الله-: علم به زیادی نقل و روایت نیست بلکه عالم کسی ست که از علم پیروی کند و از آن بهره ببرد و به سنت ها و روش اقتدا نماید حال هر چند که آگاهی و علم کمی داشته باشد.

🔹 امام قرطبی-رحمه الله-: عالم ربانی به کسی می گویند که به علمش عمل می کند چون کسی که به علمش نمی کند، عالم نیست.

▫️ ۲٫ ترس از خداوند در نهان و علن

🔹 الله متعال می فرماید: ﴿ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ ﴾تنها بندگان دانا و دانشمند، از خدا، ترس آمیخته با تعظیم دارند. [فاطر: ۲۸].

🔸  حضرت ابن مسعود-رضی الله عنه-: علم، زیادی آگاهی و روایت نیست، بلکه ترس از خداوند است.

🔹  صالح بن ابی خلیل-رحمه الله-: آگاه ترین انسان ها بیشتر از خداوند می ترسند.

🔸 سیدنا حضرت عمر -رضی الله عنه-به حضرت ابوموسی-رضی الله عنه- نوشت: فقه و فهم دین به زیادی بیهوده گویی و کثرت روایت نیست، بلکه فقه ترس از خداوند است.

🔹 یحیی بن ابی کثیر-رحمه الله-: عالم کسی ست که تقوای الهی داشته باشد.

▪️  ۳٫ استقامت و پایداری در برابر شبهات

🔹امام ابن قیم-رحمه الله-: فرد راسخ و ثابت قدم در علم اگر به اندازه امواج دریاها بر او شبهه وارد شود، یقینش از بین نمی رود و و شکی در او رسوخ نمی کند چرا که او در مسیر علم ثابت قدم بوده وشبهات او را متردد نمی نماید.

🔸علامه ابن عبدالسلام-رحمه الله-: عالم کسی ست که بیّن و شببه را می داند و توانایی این را ندارد چیزهای واضح را زا زمره شبهات و یا شبهات را از جمله بیّنات قرار دهد.

▫️ ۴٫ با حق بودن:

🔹محمد بن حسین فقیه-رحمه الله-: عالم کسی ست که بر حدود خدا و رسولش پایبند هست و به رای و نظر مردم هر کس هم باشد، توجهی نمی کند.

▪️ ۵٫ تعظیم قرآن و سنت

ابن باز-رحمه الله-: علما کسانی ناد کمه قرآن و سنت ارجح می نهند و در هر امری به این دو رجوع می کنندو اینان واقعی ناد اهل علم

▫️ ۶٫ پیروی کردن از  آثار بزرگان

علما اهل پیروی کردن از آثار گذشتگان و اندیشیدن در آنها هستند و با اتقان و فهم و درک بین آنها ترجیح می دهند.

▪️۷٫ نرفتن دنبال اقوال شاذ

عبدالرحمن بن مهدی-رحمه الله-:کسی که در علم بدنبال اقوال شاذ میرود، از اهل علم نیست و کسی که از هر کسی هم روایت کند، امام و پیشرو در علم نیست و کسی هم که هر چه را بشنود، نقل کند، او نیز عالم نیست.

▪️ ۸٫ هراس داشتن به هنگام جواب دادن

🔹 ابوحفص نیشابوری-رحمه الله- : عالم کسی هست که به هنگام پاسخ دادن به سوالی این نکته را در ذهن خود داشته باشد که در قیامت از او پرسیده می شود: از کجا جواب دادی؟

▫️ ۹٫ الگو برای مردم باشد

🔸 امام غزالی-رحمه الله-: کسی به نام عالم شناخته می شود که مردم در تمام حالات بدو اقتدا می کنند چرا که فرد غیر عالم گاهی برخی طاعات او برچسب ریا زده می شود و مردم او را مذمت نموده و بدو اقتدا نمی نمایند.

▪️ ۱۰ . کمتر اشتباه کند

🔹 حسن بصری-رحمه الله-: اگر هر چه را که عالم پاسخ دهد درست و صحیح باشد، امکان دارد که به تکبر و خودبینی مبتلا شود، بلکه عالم کسی ست که اقوال درستش بیشتر از اقوال اشتباهش باشد.

▫️ ۱۱٫ همواره در پی طلب علم باشد

🔸ابن مبارک -رحمه الله-: انسان تا زمانی عالم می باشد، که در پی فراگیری باشد، هرگاه که گمان کرد که به همه چیز آگاه هست، این زمان ست که او در زمره جاهلان قرار می گیرد.

🔹 ابن عبدالبر-رحمه الله-: از لقمان حکیم پرسیدند: غنی ترین مردم کیست؟ گفت: هر کس  که بدان بدو داده شده، راضی باشد. و از لقمان پرسیدند: چه کسی داناترست؟ پاسخ داد: هرکس که از دانش مردم بر علم خود بیفزاید.

▫️۱۲٫ ترجیح دادن آخرت بر دنیا

🔹 ابن رجب-رحمه الله-: ترجیح دادن ثواب و پاداش آخرت بر دنیا حال اهل علم می باشد، هر کس دارای چنین خصلتی باشد، وا عالم هست و هر کس کخه چنین خصلتی نداشته باشد، او عالم نیست.

منبع: الالوکه