💠 ويژگي بزرگ ابوحنيفه اما در سبك زندگي و منش و آراي سياسي او متجلي شد كه يادآوري و دركش براي همه علما و فقها و مجتهدين و روحانيون امروز ما، ضروي است:

🔶 اول اينكه ابوحنيفه فقيهي فهيم، نظيف،آراسته و آزاده اي بود. فقه و دين را ابزار معاش و درآمد نمي دانست. درس مي خواند، درس مي داد و از راه كار و كسب و تجارت امرار معاش مي كرد و باظاهري مرتب در انظار عمومي ظاهر مي شد. به گفته او «بهترين درآمد کسب حلال است و نيکوترين رزقي که انسان مي خورد دست رنج اوست».

🔶 دوم اينكه نسبت به قدرت سياسي و جلوه هاي فريبنده آن، مستقل و بي تفاوت بود. از ستايش حاكمان و كرنش در مقابل قدرت دوري جست. منصب رسمي حكومت امويان و عباسيان را كه پر از آب و نان بود را نپذيرفت. ابوهبيره والي كوفه در عصر اموي ها، مي خواست به زور او را وادار به همكاري كند كه از كوفه به مكه مهاجرت كرد و با به قدرت رسيدن عباسي ها به كوفه بازگشت اما به لطايفي از بيعت با سفاح خود داري كرد.

روزي خليفه منصور عباسي از او پرسيد: «چرا بخشش هاي مرا نمي پذيري؟ ابوحنيفه پاسخ داد: اميرالمؤمنين چيزي از مال خويش را به من نبخشيده است تا آن را نپذيرم و اگر از مال خويش مي داد آن را قبول مي کردم، ليکن او از بيت المال مسلمانان به من بخشيده است و آن مال حق من نيست». نسبت به اهل بيت پيامبر دلبستگي عاطفي داشت و نظارت بر قدرت حاكمان مسلمان را بر پرداختن به اختلافات ميان مسلمانان ترجيح مي داد.

ابو حنيفه، عاقبت از ناحيه همين منش خود، مورد آزار و اذيت قرار گرفت و به دست منصور دوانقي به قتل رسيد. شاگردان او البته به راه ديگري رفتند. بطوري كه ابويوسف شاگردش، منصب قضاوت و قاضي القضاتي، در حكومت مهدي، هادي و هارون الرشيد عباسي را پذيرفت و همين عامل البته باعث رسمي شدن و گسترش بيشتر فقه حنفي هم شد. هر چند كه به آزاد انديشي و آزادگي اين مكتب آسيب رساند.

🔶 و بالاخره در زمانه اي كه اغلب فقيهان براي نحوه مقابله با حاكمان ستمگر در بلاد اسلامي راه حل مشخصي نداشتند و يا به قيامت حوالت مي دادند ، ابوحنيفه با شجاعت تمام «قيام بالسيف» يا حق انقلاب عليه حكومت هاي به ظاهر اسلامي اما جائر را به رسميت شناخت و حتي خودش از قيام زيدي ها حمايت كرد. به عقيده ابوحنيفه، حاكمان اسلامي تا زماني مشروعيت دارند كه به عدل و داد رفتار كنند. به هر حال، او از جنس فقيهاني نبود كه به جاي نصيحت حكام اسلامي به تعقيب مسلمانان بي پناه بپردازد./ بام‌های کاهگلی

✍🏾: قاسم خرمی