رسول الله ـ صلی الله علیه و سلم ـ بهترین و سخاوتمندترین مردم بود، بویژه در رمضان که این امر درخشان‌تر می‌شد.

در حدیثی صحیح از ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ روایت شده که: «كان رسول الله  ـ صلى الله عليه و سلم ـ أجود الناس، وكان أجود مايكون في رمضان حين يلقاه جبريل فيدارسه القرآن، فلرسول الله ـ صلى الله عليه و سلم ـ حين يلقاه جبريل أجود بالخير من الريح المرسلة». (پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ سخی‌ترین مردم بود، و سخاوتش هنگامی فزونی می‌گرفت که در رمضان جبریل او را دیدار می‌کرد و قرآن را با او مدارسه می‌نمود. رسول الله ـ صلی الله علیه و سلم ـ هنگامی که جبریل را می‌دید، بهتر از باد و نسیم سودمند بود). امام احمد افزوده است: «لايسأل عن شيء إلاَّ أعطاه». (هر چیزی از او خواسته می‌شد، می‌بخشید).

بخشش و کرم در رمضان فضیلت زیادی دارد. به دلایل فراوان زیر: «أفضل الصدقة صدقة في رمضان». (بخاری) (بهترین صدقه، صدقه‌ در رمضان است). 

زید بن خالد از پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ روایت کرده که فرمود: «من فطَّر صائماً فله مثل أجره من غير أن ينقص من أجر الصائم شيء». (سنن ترمذی،897، و صحيح الجامع الصغير، آلبانی،6291). (هر کس روزه‌داری را افطاری دهد، همانند او پاداش می‌برد، بدون این‌که از مزد روزه‌دار چیزی کاسته شود).

طبرانی افزوده است: «وما عمل الصائم من أعمال البر إلاَّ كان لصاحب الطعام مادام قوة الطعام فيه». (روزه‌دار هر کار نیکی انجام دهد، برای صاحب غذا پاداش است تا هنگامی که انرژی غذا در او باقی باشد).

ابن خزیمه در کتاب صحیحش از سلمان فارسی در فضیلت رمضان روایت کرده که پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ در خطبه‌ای فرمود: «… ماه یاری و کمک، ماهی که در آن رزق مؤمن فزونی می‌یابد. هر کس روزه‌داری را افطاری دهد، آمرزش گناهانش می‌شود و گردنش را از آتش رها می‌کند. برایش همانند پاداش وی هست بدون این‌که از پاداش روزه‌دار چیزی کاسته شود. گفتند: ای رسول الله، همه‌ی ما چیزی برای افطاری دادن نداریم. فرمود: خدا به او پاداش کسی را می‌دهد که روزه‌داری را بر مقداری شیر، یا خرما و آب افطاری داده است. هر کس روزه‌داری را سیر و سیراب کند، خدا او را از حوض من، شرابی می‌دهد که پس از آن تشنه نمی‌شود تا به بهشت درآید».  

شافعی ـ رضی الله عنه ـ گفته است: «دوست دارم فرد در ماه رمضان بخشش بیش‌تری داشته باشد تا به رسول الله ـ صلی الله علیه و سلم ـ اقتدا نماید و نیاز مردم را برآورده کند، زیرا همگان دنبال منافع خود هستند و بسیاری از آنان در پی روزه و نماز خویش می‌باشند».

تلاوت و مطالعه‌ی قرآن در رمضان فضیلت فراوانی دارد. فاطمه ـ رضی الله عنها ـ از پیامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ روایت می‌کند که فرمود: «أن جبريل عليه السلام كان يعارضه القرآن كل عام مرة، وأنه عارضه في عام وفاته مرتين». (مسلم) (جبریل ـ علیه السلام ـ هر سال قرآن را بر او عرضه می‌کند و در سالی که وفات یافت، دوبار بر او عرضه داشت).

ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ گفته است: «أن المدارسة بينه وبين جبريل كانت ليلاً». (احمد). (مدارسه میان او و جبریل در شب بود).

تعامل گذشتگان با قرآن در رمضان:

برخی از گذشتگان امت در هر سه شب یک بار قرآن را در نماز شب ختم می‌کردند. کسی مانند قتاده در هر هفت شب یک بار ختم می‌کرد.

ابورجاء عطاردی در ده شب یک ختم داشت. (او یازده سال پیش از هجرت زاده شد. در زمان رسول الله مسلمان گردید و در سال 105هـ در سن حدود 120سالگی در بصره درگذشت). 

بیش‌ترشان قرآن را در نماز و خارج از آن تلاوت می‌کردند. اسود بن یزید در هر دو شب یک بار قرآن را ختم می‌کرد. نخعی این کار را در ده شب آخر رمضان انجام می‌داد. در بقیه‌ی ماه در هر سه شب ختم می‌کرد. شافعی در رمضان شصت ختم در بیرون از نماز داشت. زهری هنگام ورود رمضان می‌گفت: ماه تلاوت قرآن و اطعام به نیازمندان است.

ابن عبدالحکم گفته است: هنگامی که رمضان فرا می‌رسید، مالک از خواندن حدیث و هم‌نشینی با اهل علم می‌گریخت و به تلاوت قرآن روی می‌آورد.

عبدالرزاق می‌گوید: سفیان ثوری هنگام ورود رمضان، همه‌ی عبادات دیگر را رها می‌کرد و به استقبال تلاوت قرآن می‌رفت.  

از ختم قرآن در کمتر از سه روز در غیر رمضان نهی شده است، اما در رمضان افزودن بر تلاوت قرآن مستحب است. روایت شده که برخی از گذشتگان در یک رکعت وتر، قرآن را ختم کرده‌اند، همانند عثمان بن عفان در کنار کعبه، و تمیم داری و عبدالله بن زبیر. برخی در یک شب، دو ختم داشته‌اند. گروهی چهار بار در یک شب ختم می‌کردند. نووی گفته است: بیش‌ترین تعدادی که به ما خبرش رسیده، هشت ختم است؛ چهار بار در شب و چهار مرتبه در روز. همه‌ی این‌ها در رمضان و در ده شب آخر بوده است.

منبع: اصلاح