آسان گیری دین در زمستان زوایای متعددی دارد و هدف از این جستار، پرداختن تفصیلی به تمام رخصت‌های زمستانی نیست ، بلکه فقط به چند نمونه بارز اشاره می‌کنیم.

وقتی هوا سرد می‌شود، میل به تنبلی و کم‌توجهی به عبادت در بعضی افراد شکوفا می‌گردد، در حالی که اسلام با رخصت‌ها و دادن امتیازهایی سعی در آسان کردن عبادات دارد. از همین‌رو نیاکان ما می‌گفتند: «زمستان بهار مؤمن است» چرا که با بهره بردن از این فرصت، در گلزارهای آن به عیش و عشرت پرداخته و در میادین عبادت تلاش می‌نماید و با انجام عبادت‌های ممکن، قلبش به وَجد می‌آید و دین و ایمانش تقویت می‌شود.  

آسان‌گیری، یکی از ویژگی‌های بارز دین اسلام است. اسلام در تمام ابعاد و جوانب زندگی انسان اعم از عقیدتی و عبادتی، موافق با فطرت انسانی است. و همین امتیاز باعث شده تا دین اسلام صلاحیت حضور در تمام عرصه‌ها و زمان‌ها را دارا شود. چنانکه خداوند در قرآن به آسان بودن این دین اشاره کرده و فرموده است:

«وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ» و در دین کارهای دشوار و سنگین را بر دوش شما نگذاشته است (و بلکه تکالیف و وظائفی مقرّر نموده است که با فطرت سالم هماهنگ و با توان انسانی سازگار است. [الحج: 78]

و نبی رحمت نیز در حدیثی به همین خصیصۀ دین اسلام پرداخته و فرموده‌اند: «إن الدين يسر، ولن يُشادَّ الدينَ أحدٌ إلا غلبه، فسدِّدوا وقارِبوا وأبشِروا، واستعينوا بالغدوة والرَّوحة، وشيء من الدُّلجة». دین آسان است و هر کس که در کار دین سخت بگیرد دین بر او چیره می‌شود، پس راه میانه را در پیش گیرید یا دست کم به آن نزدیک شوید، از اوقات صبح و شام و پاره‌ای از شب در انجام کارهای پسندیده یاری جویید.

اگر کسی با دقت نظر در احکام شریعت بیندیشد، قطعا می‌بینید که اساس این دین بر آسانی است؛ دلایل زیادی بر این مدعا وجود دارد که اکنون فقط به عنوان نمونه، به چند نکته بسنده خواهیم کرد.

جلوه هایی از آسان گیری دین در زمستان

آسان گیری دین در زمستان زوایای متعددی دارد و هدف از این جستار، پرداختن تفصیلی به تمام رخصت‌های زمستانی نیست ، بلکه فقط به چند نمونه بارز اشاره می‌کنیم.

اول: زمستان، بهار مومن است چرا که از فرصت‌ها و شرایط پیش آمده سعی می‌کند به نحو احسن استفاده نماید. برخی از عبادت‌هایی که انجام آنها در زمستان آسان ‌اند عبارتند از: 

الف) روزه گرفتن: این یک غنیمت و سود پرثمر است، چرا که فرد مؤمن بدون اینکه دچار سختی و تحمل حتی اندکی تشنگی یا گرسنگی شود، می‌تواند روزه بگیرد، زیرا روزها کوتاه و سرد هستند.

 ب) قیام شب: یکی از ویژگی‌های شب‌های زمستان، بلند بودن آن است. از همین‌رو برای فرد این فرصت فراهم می‌شود که هم بخوابد و هم به راحتی برای نماز شب بلند شود. از ابن مسعود رضی الله عنه نقل است که فرمود: مرحبا به زمستان که زمان نزول برکات است. بلندی شب آن جان می‌دهد برای قیام شب و کوتاهی روز آن مناسب روزه گرفتن است.

 ج) کامل کردن وضو بر سختی‌ها: در زمستان هوا سرد و آب ریختن براعضای بدن آزار دهنده است.  رسول خدا صلی الله علیه و سلم امت خود را خیلی تشویق و ترغیب کردند تا وضو را کامل کنند، چرا که برخی افراد به بهانۀ سردی هوا، وضو را کامل نمی‌کنند. به همین خاطر پیامبر پاداش وضو در شرایط سخت را مغفرت و بخشش گناهان برشمرده‌اند.

دوم: آسان‌گیری در طهارت و متعلقات آن

سهولت و آسانی در وضو امری واضح است، چرا که وضو مقدمه و تنها راه انجام عبادات است و فرد مکلف، همواره با وضو سروکار دارد، از همین رو لزوما باید آسان باشد.

الف) جواز مسح بر موزه: شخص در صورت مسافرت می‌تواند تا سه شبانه روز بر موزه مسح کند و حتی زمانی که در منزل خود هست، اجازۀ مسح تا یک شبانه روز را دارد.

ب) بخشیده شدن گل و لای بر لباس: اگر داخل خیابان، بر لباس گل و لایی افتاد، از نظر شریعت بخشیده شده است و لزومی به پاک کردن آن نیست و برای انجام عبادت، نیازی به شستن آن نمی‌باشد، البته تا زمانی که یقین داشته باشد آن گل و لای نجس نیست. چرا که اصل و معیار در هر چیز طهارت و پاکی آن است.

ج) جواز گرم کردن آب در فصل سرما: برخی از مردم گرم کردن آب در زمستان را خوش ندارند و آنها می‌پندارند که وضو گرفتن با آب سرد ثواب و اجر بیشتری دارد. در حالی که هیچ دلیلی بر صحت این مطلب وجود ندارد و خداوند می فرماید: «مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ» خداوند چه نیازی به عذاب دادن شما دارد اگر شکرگزاری کنید و ایمان بیاورید؟ ﴾ [النساء: 147].

د) جواز خشک کردن اعضاء شسته شده: اصل در هر چیز مباح بودن است، چون دلیلی بر منع آن وجود ندارد. پس لزوما می‌توان بر مباح بودن این عمل صحه گذاشت.

حمزة عبدالله سعادة شواهنة

مترجم: عصمت الله تیموری