معاشرت با صالحان امر مهمی است که در روند تربیتی و اصلاح انسان نقش بسیار ویژه‌ای دارد.

اینکه ما با چه کسانی رفت‌وآمد کنیم، با چه افرادی نشست و برخاست کنیم، در محضر چه اشخاصی می‌رویم و می‌آییم و از مجالست و مجاورت آنها بهره می‌بریم، و در این راه چه بهره‌ای از دیدن اعمال و کردار و گفتار و رفتار این افراد می‌بریم و چه درسی می‌گیریم و چه چیزی حاصل ما می‌شود، موضوعی حائز اهمیتی است. انسان‌ها اساسا از رفتار دیگران الگوبرداری و تقلید می‌کنند. از قدیم می‌گفتند با بزرگان باید نشست و برخاست کرد تا خوی بزرگان در ما تاثیر بگذارد. معاشرت با صالحان و خوبان و مصلحان از یک طرف به رفع رذایل اخلاقی انسان کمک می‌کند، و از طرفی دیگر به بارور کردن و بالا بردن فضایل اخلاقی می‌انجامد. وقتی انسان در جوار یک مربی دارای مکارم اخلاقی که از تبار مصلحان و بزرگان است قرار بگیرد و در محضرش تلمذ و شاگردی کند، قطعا فضایل اخلاقی برجسته‌ او را کسب می‌کند. از آنجایی که انسان تابع یک سری عادات ذهنی است، اگر عادات ذهنی‌‌مان را به واسطه‌ی رفت‌و‌آمد و نشست و برخاست از افرادی کسب کنیم که فاقد اصول ارزش‌های اخلاقی باشند، قدر مسلم رفتارهای ناپسند آنان در ما تاثیر خواهد گذاشت. در قبالش اگر در کنار افرادی باشیم که تهذیب اخلاقی و تزکیه نفس داشته و دارای صفات پسندیده و برجسته‌ای باشند، خو و خصلت آنها روی ما تاثیر مثبت و سازنده می‌گذارد. منظور از چنین معاشرت‌های اخلاقی، روابطی غیر از نقش معلم و شاگردی است؛ نقش دیگری که به عنوان نقش مربی از آن یاد می‌کنیم. همه‌ ما نیاز داریم در کنار و جوار انسان‌های بزرگی کار و زندگی کنیم، تا بتوانیم از هاله‌ انرژی آنها، از منبع لایزال انرژی مثبت درون‌شان که از خود ساطع می‌کنند بهره ببریم. فیض بردن از کمالات بزرگان و صالحان ما را به سمت فضایل اخلاقی هدایت می‌کند. به بیان ساده؛ انسان دارای رذایل اخلاقی است، و به خاطر اینکه برخی از این رذایل اخلاقی ممکن است در ناخودآگاه ذهن‌مان عادت شده باشند باید به نحوی اقدام به تغییر آنها کنیم.مثل همان خاری که مولوی اشاره می‌کند که بر سر راه سبز شده بود و خارکن اقدام به کندنش نمی‌کرد تا خار بزرگتر شد و خارکن پیرتر. خارهایی که بر سر راه زندگی‌مان سبز شده‌‌اند؛ رذالت‌های اخلاقی را باید برکنیم و یکی از راه‌های مفید، همنشینی با خوبان و بزرگان است. در جوار بزرگان می‌توان بزرگ شد و خود را به سمت اصلاح و درستی کشاند. مصلحان کسانی هستند که سیمای ظاهرشان، خصوصیات اخلاقی‌شان، خوی رفتار و خصلت‌های عمومی‌شان نسبت به افراد دیگر برتر است. برتری‌های اخلاقی ویژه‌ای نسبت به بسیاری از آدم‌های دور و بر ما دارند که این‌ها خود باعث می‌شود که بتوانیم از آنان کسب فیض کنیم. مصلحان همچون سرچشمه‌ای منبع خیر و نور هستند که در راه کسب فضیلت‌های اخلاقی می‌توانیم با الگوبرداری از ایشان خودمان را اصلاح کنیم، چه در رابطه با مسائل مثبت‌اندیشی، مهار خشم، ادب اجتماعی، سخن گفتن، روابط عمومی و چه دیگر مسائلی که سازوکار یا مناسبت‌های پیچیده اجتماعی ما انسان‌هاست. معاشرت و مجالست با مصلحان و بزرگان امری واجب و مثبت در مسیر تربیت انسان به حساب می‌آید.
———————————————————
افشین طباطبایی
منبع: آرمان