مهمترین چیزی که انسان را به صبر وا می‌دارد و مشکلات را برایش آسان می‌کند، شناخت راه و رسم زندگی است، اینکه انسان به حقیقت و ماهیت اصلی زندگی پی ببرد و آن را به خوبی بشناسد، اینکه انسان بداند دنیا بهشت و سراسر لذت و خوشبختی نیست و ماندگاری ندارد. به امیر مومنان علی بن ابی طالب رضی الله عنه گفتند: دنیا را برای ما توصیف کن. فرمود: چه بگویم از خانه‌ای که اولش گریه، وسطش سختی و پایانش نابودی است.

خداونــد می‌فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرينَ» [البقرة / 155]
قطعاً ما شما را به چیزى از ترس و گرسنگى و کاهش اموال و نفوس و فرزندان مى آزماییم. و تو ـ اى پیامبر ـ به شکیبایان نوید ده.
یکی از مکارم اخلاق که زندگی را شیرین می‌کند، صبر و بردباری است. چیزی که امروزه کمتر در جامعه به چشم می‌خورد. آیا تا به حال از خود پرسیده‌ایم که صبر در زندگی من چه جایگاهی دارد؟
برای پی‌بردن به اهمیت صبر، لحظه‌ای به این چیزها بیندیش: فرزند شدن جنین در شکن مادر، روییدن دانه در دل زمین، طلوع و غروب تدریجی خورشید و… همه این‌ها به تدریج و با صبر و بردباری اتفاق می‌افتند. مگر تا کنون فکر کرده‌ایم که حکمت خداوند متعال از اینکه آسمان‌ها و زمین را در شش روز خلق کرده است چیست؟ خدایی که قادر بود در یک چشم بر هم زدن، همۀ این‌ها را بیافریند؟ آیا دلیلی غیر از این دارد که می‌خواست به ما صبر و بردباری را بیاموزد؛ تا بدانیم همه چیز به تدریج و با صبر انجام می‌گیرد. صبر، تنها یک اخلاق انسانی نیست، بلکه کلید عالم هستی است.
کلمه صبر در قرآن کریم بیش از 90 بار و فراتر از هر یک از دیگر مکارم اخلاق ذکر شده است. حتی از صدق و امانت بیشتر ذکرش به میان آمده است.
انسان وقتی بر ارتکاب شهوات صبر نکند، مرتکب زنا می‌شود. کسی که بر مشکلات صبر نکند، برای فرار از فشار روحی دچار اعتیاد به مواد مخدر می‌شود.  خلاصه اینکه بدون صبر بشر به نابودی کشانده می‌شود.
انسان هر چه در زندگی پیشرفت می‌کند نیاز او به صبر بیشتر می‌شود. باید دانست که پیروزی بدون صبر ممکن نیست. ما باید هم صابر باشیم و هم دیگران را توصیه به صبوری کنیم. تنها راه مواجه با مشکلات که آن هم با قضا و قدر الهی است، صبر است به همین خاطر مؤمن در خوشی‌ها شاکر و در مشکلات صابر است.
برای صبر انواعی ذکر کرده‌اند:
1- صبر بر بلاها و مصیبت‌ها، 2- صبر بر اجتاب از گناهان 3- صبر بر انجام طاعات و عبادات.
گروهی از مردم بر مشکلات صبر می‌کنند، اما در انجام طاعات و عبادات صبور نیستند. گروهی دیگر در انجام طاعات صبورند، اما در مقابل گناه صبر نمی‌کنند، در حالی که مسلمان واقعی در هر سه مورد ذکر شده صبور است. ایوب علیه السلام بر مشکلات صبر کرد. یوسف علیه السلام در قبال گناه صبر کرد.
راه‌های دست‌یابی به صبر
1. شناخت طبیعت زندگی
مهمترین چیزی که انسان را به صبر وا می‌دارد و مشکلات را برایش آسان می‌کند، شناخت راه و رسم زندگی است، اینکه انسان به حقیقت و ماهیت اصلی زندگی پی ببرد و آن را به خوبی بشناسد، اینکه انسان بداند دنیا بهشت و سراسر لذت و خوشبختی نیست و ماندگاری ندارد. به امیر مومنان علی بن ابی طالب رضی الله عنه گفتند: دنیا را برای ما توصیف کن. فرمود: چه بگویم از خانه‌ای که اولش گریه، وسطش سختی و پایانش نابودی است.
2. خودشناسی:
منظورم از خودشناسی این است که انسان بداند خالق و مالکی دارد که او را راهنمایی می‌کند. همو که او را از نیستی به هستی آورده است و به او زندگی و نشاط بخشیده است. و به او چشم و گوش و قلب عطا کرده است  و نعمت‌های ظاهر و باطن‌اش را بر او ارزانی داشته است. از همین رو خداوند به صابران یاد داده است که در زمان مصیبت «انا لله و انا الیه راجعون» بخوانند و خود را متعلق به خدایی بدانند که بود و نبودشان در اختیار اوست.
علامه ابن قیم رحمه الله می‌فرماید: این عبارت قرآن بهترین و سودمندترین درمان مصیبت دیده در کوتاه مدت و دراز مدت است. زیرا این گفتار در برگیرنده دو اصل بزرگ است که هر گاه بنده بر آن دو شناخت پیدا کند، مصیبت بر وی آسان  می‌گردد و به آرامش می‌رسد: نخست اینکه انسان و همۀ متعلقاتش مال خداست و امانتی است در دست او که باید روزی آن را برگرداند و دو اینکه سرانجام برگشت همه به سوی خداست.
امیداورم خداوند به همه ما صبر جمیل عنایت کند.

 احمد مروی

منابع:

صبر در قرآن، دکتر یوسف قرضاوی ترجمه: محمود خوش خبر
اخلاق مومن ، عمروخالد ترجمه: محمدابراهیم ساعدی رودی
الصبر و الذوق: عمرو خالد
صبر جمیل: جلال رفیعی