مولوی عصمت الله تیموری، در سخنان مراسم نماز جمعه این هفته خیرآباد، بعد از تلاوت سوره مبارکه «تکاثر» و بیان حدیث «لايزال قلب الكبير شابا في اثنين: حب الدنيا و طول الامل» گفت:همه ما آگاهیم كه دنيا ، دنياي تضاد، اختلاف و ضديت هست، بگونه اي كه هر چيزي كه در دنيا […]
مولوی عصمت الله تیموری، در سخنان مراسم نماز جمعه این هفته خیرآباد، بعد از تلاوت سوره مبارکه «تکاثر» و بیان حدیث «لايزال قلب الكبير شابا في اثنين: حب الدنيا و طول الامل» گفت:همه ما آگاهیم كه دنيا ، دنياي تضاد، اختلاف و ضديت هست، بگونه اي كه هر چيزي كه در دنيا وجود دارد، اعم از ماديات ، معنويات، اعتقادات و… ضد و مخالف آن نیز وجود دارد، از همين رو گذشتگان گفته اند: «لكل شي آفه» هر چيز، آفتي دارد. در اين ميان بعضي آفتها مشهود ، محسوس و قابل تشخيص هستند، و بعضي قابل درك و تشخيص نیستند. چنانچه پيامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ ابتلاي به ريا را به حركت مورچه سياه، در دل شب تاريك، و بر روي سنگ سياه تشبيه كرده اند. و از همين رو بايد انسان مؤمن هميشه بر حذر باشد و ايمان خودش را تجديد كند، مبادا نخواسته مبتلا به این عمل شده باشد. چنانچه اصحاب بزرگوار، وقتي يكديگر را مي ديدند، مي گفتند: بياییم با هم تجديد ايمان نمايیم.
يكي از آفت هايي كه ممكن است دامنگير هر انسان شود، زياده خواهي، يا به تعبير خود ما، حرص و آز است. بگونه اي كه انسان اينقدر طمعش بالا برود و حس فزوني خواهي او رشد بكند كه نه تنها به دارايي خود بسنده نكند، بلكه در اين انديشه باشد كه از طريقي به دارايي و داشته ديگران نيز دست درازي كند و بگونه اي آنها را در ملكيت خود درآورد. و اين صفت، از همان ابتداي نوجواني و بلوغ جسمی انسان شروع مي شود، طوري كه هر چه انسان رشد مي كند، اگر جلوي اين صفت نازيبا گرفته نشود ، بيشتر رشد مي كند، و از همين رو نبي رحمت ـ صلی الله علیه و سلم ـ فرمودند: «لايزال قلب الكبير شابا في اثنين، حب الدنيا و طول الامل» قلب انسان بزرگسال در دو چيز جوان است، يكي دوست داشتن دنيا و ديگری آرزوهاي بلند.
در تعريف حرص مي توان به اين قول ابن قيم ـ رحمه الله ـ استناد كرد که می فرماید: زيادي خواستن هر چيزي كه انسان را از خدا باز بدارد و يا باعث اجحاف و ظلم در حق ديگران شود، را مي توان به حرص تعبير كرد.
حرص در تمام ابعاد مورد نكوهش است، حتي در زمينه عبادات. در روايات آمده: سه نفرل نزد امهات المومنين آمدند و از حالات و عبادات رسول خدا ـ صلی الله علیه و سلم ـ سوال كردند. وقتی جواب خود را شنیدند، يكي گفت: من هرگز ازدواج نمي كنم. و ديگري گفت: من هرگز شبها نمي خوابم. و سومی گفت: هميشه روزه خواهم گرفت. وقتي رسول خدا ـ صلی الله علیه و سلم ـ در جريان امر قرار گرفت، آنها را خواست و خطاب به آنها فرمود: آيا شما چنين گفتيد؟ گفتند: بله! نبي رحمت فرمودند: من باتقواترين وخداترس ترين شما هستم، با اين وجود بعضي روزها روزه مي گيرم و گاهي روزه نمي گيرم، و پاسي از شب را مي خوابم و پاسي از آن را بيدار مي مانم. با همسران همبستري مي كنم و اين است روش من.
يا درروايتي آمده: رسول خدا ـ صلی الله علیه و سلم ـ فرمودند: همسر تو بر تو حقي دارد و جسم تو بر تو حقي دارد . از اين رو حتي زياده روي در عبادت نيز مورد پسند شريعت نبوده و نيست.
اما در مورد زياده خواهي دنيوي بايد گفت: اصلي ترين اثر و پيامدی که حرص برای مؤمن رقم می زند، عواقب ناخوشايند آن است. چه آنکه حرص انسان مومن را از عبادت خداوند باز می دارد. چنانکه اكثر كسبه و بازاریان بر اين باور هستند كه سعادت و خير من در ماندن در مغازه و محل كارم است، در روایت آمده است که: مسلمان فقیری نزد رسول خدا ـ صلی الله علیه و سلم ـ آمد و درخواست كمك كرد. رسول خدا او را توصیه به صبر نمود. اين شخص، چندين مرتبه خواسته خود را مطرح كرد تا اینكه پيامبر ـ صلی الله علیه و سلم ـ مقداري پول به او داد. او با این پول گوسفند خريد و همچنان بر گوسفندان او افزوده شد تا اینکه زیاده خواهی شخص به جایی رسید که از نمازها غفلت می کرد و نهایتا از دادن زكات انكار ورزيد! اين قطعا از حرص و زياده خواهي او نشات مي گرفت.
يكي ديگر از آثار و پیامدهای حرص، كم شدن اجر و ثواب عبادات است. انسان حریص حاضر است در محل كار خود نماز بخواند و اجر و ثواب نماز با جماعت در مسجد را از دست بدهد.
يكي ديگر از پیامدهای مهم و قابل تامل حرص، پديد آمدن گناهان ديگر است، گناهانی همچون دروغ گفتن، خوردن مال يتيم ، ضايع كردن سهم الارث ، رشوه دادن و يا حتی قتل انسان. همچنین حرص منجر به تکبر می شود، چنانچه علت اصلي نافرماني قارون از حكم خدا و ندادن زكات، حرص وي بود. او نخواست از مالي كه خداوند در اختيار او قرار داده بود، به فقرا و مساكين بدهد.
تنها راه درمان و علاج حرص، قناعت است و بس. قناعت به مثابهي شاه كليدي است كه اگر كسي آن را بدست آورد، هيچ گاه در برابر كسي كمر خم نخواهد كرد. چنانچه امام شافعي مي فرمايد:
العبد حر ان قنع / و الحر عبد ان طمع
غلام وبرده، اگر قناعت پيشه كند، آزاده است و اگر شخص آزاد طمع بورزد و حرص داشته باشد، غلام است.