دهه ذی الحجه یکی از بارزش ترین فرصت ها و از زمره بهترین هاست
علامه ابن حجر می گوید: یکی از علل اصلی برتر بودن ذی الحجه این ست که تمام اعمال نیک در آن یکجا جمع می شوند که عبارتند از نماز، روزه و حج و صدقه و این چنین ویژگی در جایی دیگر مکان پذیر نیست.
نبی رحمت (ص) به چند کار ما را وصیت کرده اند که زیبنده هست تا فرد مسلمان آنها را انجام بدهد. و آنها عبارتند از:

 1-عمل صالح زیاد انجام دادن:

از ابن عباس (رض) نقل شده رسول خدا(ص) فرمودند: هیچ زمانی بهتر از دهه ذی الحجه برای انجام کار خیر نیست. صحابه پرسیدند: ای رسول خدا! حتی جهاد در راه خدا. فرمودند: حتی جهاد در راه خدا مگر اینکه فرد با جان و مال خود در راه خدا خارج شود و دیگر بازنگردد

2-پایبندی به نماز صبح به همراه جماعت و پرداختن به ذکر تا طلوع خورشید و نماز اشراق.
از حضرت انس(رض) نقل شده که رسول خدا(ص) فرمودند: هر کس نماز صبح را با جماعت ادا نماید سپس همانجا بنشیند و تا طلوع خورشید به ذکر خدا بپردازد و بعد از آن دو رکعت نماز بگزارد بر او اجری همانند اجر حج و عمره داده خواهد شد.

3-پایبندی به روزه دهه ذی الحجه.

این عمل مستحب می باشد چنانچه امام نووی می گوید: این عمل از کارهای نیک و صالحه می باشد. در مسند امام احمد نقل شده که آمده: پیامبر خدا(ص) هیچ گاه روزه روزعاشوراء و دهه ذی الحجه و سه روز از هر ماه (ایام بیض ) را ترک نکردند.

4-روزه روز عرفه برای غیر حاجی
از ابوقتاده(رض) نقل شده که رسول خدا(ص) فرمودند: در مورد روزه روز عاشورا امید دارم که کفاره گناهان سال گذشته و سال آینده گردد.
5-پایبندی به قیام شب های ده گاه چنانچه خداوند بدان ها قسم خورده و این بیانگر منزلت آنها می باشد.  ﴿ وَالْفَجْرِ * وَلَيَالٍ عَشْرٍ ﴾ به سپیده‌دم (صبحگاهان) سوگند!* و به شبهای دهگانه سوگند!

6-زیاد ذکر و استغفار و تکبیر گفتن.
﴿ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ ﴾  و در ایّام معیّنی که  نام خدا را بر چهارپایانی (همچون بز و گوسفند و شتر و گاو) ببرند که خدا نصیب ایشان کرده است.
 این مهم در تبعیت از فرمان خداوند ست که فرمودند:  ابن عباس در تشریح این آیه می گوید: مراد روزه های ده گاه ذی الحجه به همراه روز عرفه و عید می باشد
و نیز نقل شده که ابن عباس فرمودند: عمل نیک و عبادت در هیچ زمانی به اندازه این ده روز به درگاه خداوند محبوب و پسندیده نیست در آنها زیاد تسبیح و تکبیر بگویید.

7- زیاد تکبیر گفتن:
از حضرت ابوهریره(رض) نقل شده که رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس که تکبیر و تهلیلی در این ایام بگوید بشارت داده می شود. شخصی گفت :ای رسول خدا آیا به بهشت؟ فرمودند: بله
نقل شده که حضرت ابن عمر(رض) و ابوهریره(رض) در ایام ذی الحجه در بازارها به راه می افتادند و بلند بلند تکبیر می گفتند و مردم نیز با آنها تکبیر می گفتند.
از ابن عمر(رض) بصورت مرفوع  نقل شده که فرمودند: عمل نیک و عبادت در هیچ زمانی به اندازه این ده روز به درگاه خداوند محبوب و پسندیده نیست در آنها زیاد تسبیح و تکبیر بگویید.
از میمون بن مهران نیز مطلبی با همین موضوع نقل شده است.

8-قربانی نمودن:
این عمل سنت موکده بوده ابن قدامه در المغنی می گوید: مسلمانان بر مشروعیت قربانی اتفاق نظر دارند و این عمل اقتداء به پدرمان حضرت ابراهیم و اتباع از سنت رسول خدا (ص) می باشد.از زید بن ارقم نقل شده که صحابه پرسیدند: ای رسول خدا این قربانی ها چیست؟ فرمودند: سنت پدرتان ابراهیم است. پرسیدند: چه اجری برای مان دارد: فرمودند: به ازای هر موی آن برای شما اجر دارد. گفتند: پشم ها چطور؟ به ازای هر پشم آن نیز اجر هست. ابن ماجه

 9- اگر قصد قربانی داری مو و ناخونت را کوتاه نکن.
 رسول خدا(ص) فرمودند: اگر دهه ذیالحجه رسید و قصد قربانی داشت موها وناخن هایش را کوتاه نکند. صحیح مسلم.

 10- حال سلف در این دهه
 به وقت فرارسیدن این دهه سعید بن جبیر نهایت تلاش خود را برای عبادت می کرد.
و نیز نقل شده که در این دهه چراغ های خانه هایتان را خاموش نمایید
نیز گفته: خدمه های تان را بیدار کنید تا سحری کنند و روزعرفه را روزه بگیرند.
از حسن بصری نقل شده روزه هر روز آن معادل دو ماه روزه است.
سلف در این ماه عبادت های متعددی انجام می دادند
حضرت عمر(رض)  فرمودند: بجا آوردن قضای رمضان در دهه ذی الحجه باکی ندارد.
حسن بصری خوشایند نمی دانست که در دهه ذی الحجه روزه نفلی بگیرد ولی در عوض قضای رمضان بر ذمه ام باشد
ابو معن فرمودند: من جابر بن زید و ابوالعالیه را دیدم که در دهه ذی الحجه عمره نیز بجا می آوردند.ابن عساکر علاوه بر اعتکاف در رمضان این دهه را نیز اعتکاف می نشست
د. عبدالسميع الأنيس
مترجم: انواروب