برکت به معنای «وجود خیر و ماندگاری» آن است یا به معنای «زیادی خیر» و یا «هر دو»، در صلوات و درود ابراهیمی آمده: «وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ»  یعنی ای خدا! شرافت و کرامتی را که به محمد و آل محمد ارزانی کردی، پایدار و ماندگار بگردان. و علامه ابن قیم (رحمه الله) می‌گوید: این دعا در برگیرنده درخواست برکتی است که برای حضرت ابراهیم و خاندانش شده که علاوه بر آن خواهان ماندگاری، ثبوت و زیادتی آن می‌باشد. و برکت هم در حقیقت همین است. جلاء الأفهام، (ص 308).

برکت به معنای «وجود خیر و ماندگاری» آن است یا به معنای «زیادی خیر» و یا «هر دو»، در صلوات و درود ابراهیمی آمده: «وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ»  یعنی ای خدا! شرافت و کرامتی را که به محمد و آل محمد ارزانی کردی، پایدار و ماندگار بگردان. و علامه ابن قیم (رحمه الله) می‌گوید: این دعا در برگیرنده درخواست برکتی است که برای حضرت ابراهیم و خاندانش شده که علاوه بر آن خواهان ماندگاری، ثبوت و زیادتی آن می‌باشد. و برکت هم در حقیقت همین است. جلاء الأفهام، (ص 308).
 در تایید این نکته، در روایتی آمده که در ماجرای غزوه بنی مصطلق وقتی حضرت جویریه -رضی الله عنها- مسلمان شد و به عقد رسول خدا- صلی الله علیه و سلم- درآمد، همه صحابه اسیران خود را که از اقوام حضرت جویریه بودند، آزاد کردند. حضرت عائشه -رضی الله عنها- می‌فرماید: ما زنی را ندیدیم که به اندازه جویریه برای قوم خودش خیر و برکت ببار آورده باشد، بخاطر او یکصد خانوار از قوم بنی مصطلق از اسارت آزاد شدند.

? برخی چیزهایی که باعث برکت در روزی می‌شوند عبارتند از:

1- راست گفتن در معاملات
از پیامبر-صلی الله علیه و سلم- نقل شده که فرمودند: «الْبَيِّعَانِ بِالْخِيَارِ مَا لَمْ يَتَفَرَّقَا؛ فَإِنْ صَدَقَا وَبَيَّنَا بُورِكَ لَهُمَا فِي بَيْعِهِمَا، وَإِنْ كَذَبَا وَكَتَمَا مُحِقَتْ بَرَكَةُ بَيْعِهِمَا» خریدار و فروشنده در معامله اختیار دارند تا زمانی که از هم جدا شوند، اگر به هم راست گفتند و معامله را شفاف کردند، برای آنها در معامله‌شان برکت داده می‌شود، ولی اگر دروغ گفتند و چیزی را از هم کتمان نمودند، برکت معامله‌شان از بین می‌رود.(صحیح بخاری و مسلم)
با راست گفتن نفع معامله بیشتر می‌شود و با دورغ، برکت آن از بین می‌رود.  

 2- استغفار و طلب مغفرت زیاد
استغفارِ زیاد سبب زیادت و برکت در مال می‌گردد، بر همین اساس حضرت نوح خطاب به قومش گفت: «اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا * يُرْسِلْ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا * وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا» [نوح: 10-12]
و بدیشان گفته‌ام: از پروردگار خویش طلب آمرزش کنید که او بسیار آمرزنده است (و شما را می‌بخشاید). (اگر چنین کنید) خدا از آسمان بارانهای پر خیر و برکت را پیاپی می‌باراند. و با اعطاء دارائی و فرزندان، شما را کمک می‌کند و یاری می‌دهد، و باغهای سرسبز و فراوان بهره‌ی شما می‌سازد، و رودبارهای پر آب در اختیارتان می‌گذارد.

3- صله رحم و اخلاق نیکو
صله رحم و اخلاق نیکو نیز از اسباب و عوامل ایجاد برکت و کثرت در روزی می‌باشند.  نبی رحمت -صلی الله علیه و سلم- در حدیثی فرموده‌اند: صله رحم و اخلاق نیکو و خوب رفتار کردن با همسایه، باعث آبادی سرزمین و افزایش عمر می‌گردند. (مسند احمد)
در روایتی دیگر فرموده‌اند: ارتباط با خویشاوندان باعث افزایش مال، محبت در میان خانواده و طول عمر می‌‌گردد. (طبرانی)

 4- صبح زود دست به کار شدن
کسی که خواهان برکت در روزی  موفقیت و پیروزی در کارها و برنامه‌هایش می‌باشد، باید صبح زود و در اولین فرصت دست بکار شود. اقدام سریع برای انجام کارهایی از قبیل فراگیری علم، تجارت، کارهای صنعتی و کشاورزی، هم باعث برکت در مال و هم بهره بردن از وقت گران بها است. پیامبر- صلی الله علیه و سلم- در حق امت خود چنین دعا کردند: بار خدایا! در صبح‌گاهان امتم برکت عطا کن. (ابوداود، ترمذی).
دستاوردهای جدید علمی ثابت کرده که در وقت صبح، ماده‌ای در بدن ترشح می‌شود که تاثیر بسزایی در اعصاب، روحیات و نشاط فکری و عقلی انسان دارد.
 
 5- خدا را زیاد شکر کردن.
خداوند متعال می فرماید: «وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ» اگر (از نعمت‌های خدادادی، به وسیله‌ی ثبات بر ایمان و تلاش در عبادت) سپاسگزاری کردید، هر آینه (نعمتهای خود را) برایتان افزایش می‌دهم، [إبراهيم: 7].
این وعده حقیقی و قطعی از جانب خداوند است که به شکرگزاران داده است. شکر و ستایش خدا را گفتن باعث تحقق برکت و افزوده شدن بر مال هم از لحاظ حسی و هم از لحاظ معنوی می‌گردد.

6- پایبندی به آداب غذا برای کسب برکت غذا.
 یکی از آداب غدا، با هم غذا خوردن است. از وحشی بن حرب نقل شده که صحابه از رسول خدا-صلی الله علیه و سلم- پرسیدند: ای رسول خدا! ما غذا می‌خوریم، اما سیر نمی‌شویم علت چیست؟ نبی رحمت -صلی الله علیه و سلم- پرسیدند: شاید جداجدا غذا می‌خورید؟ گفتند: بله.  نبی رحمت-صلی الله علیه و سلم- فرمودند: با هم غذا بخورید و خدا را یاد کنید تا برای شما در آن برکت داده شود. (ابوداود)       
در روایت دیگری پیامبر-صلی الله علیه و سلم- در مورد برکت در غذا فرمودند: غذای یک نفر، دو نفر را بسنده می‌کند و غذای دو نفر، چهار نفر را کافی است و غذای چهار نفر، هشت نفر را سیر می‌کند. (صحیح مسلم)    
علامه ابن حجر-رحمه الله- می‌فرماید: آنچه از این حدیث استنباط می‌شود این نکته هست که بسنده کردن غذا بخاطر برکتِ جمع و با هم بودن می‌باشد و جمع هر قدر بیشتر باشد، برکت آن بیشتر است.
یکی دیگر از اسباب برکت در روزی، بردن نام خداست، چون شیطان نمی‌تواند از آن بهره‌ای ببرد.
 یکی دیگر از عوامل، خوردن از کنار ظرف غذا می‌باشد، پیامبر-صلی الله علیه و سلم- فرمودند: برکت در وسط غذا نازل می‌شود، از اطراف غذا بخورید و از خوردن از وسط آن اجتناب نمایید. (ترمذی)   
یکی دیگر از اسباب برکت، لیسیدن انگشتان، تمیز کردن کاسه و خوردن لقمه‌ی افتاده بر سفره  است. و علت آنها را نیز پیامبر-صلی الله علیه و سلم- بیان داشته، فرموده‌اند: چون شما نمی‌دانید که برکت غذا در کدام بخش آن قرار دارد(لذا لقمه‌ی افتاده را هم بخورید) (صحیح مسلم)

 7- دقت کردن در کیل و میزان.
در این عمل برکت بزرگی هست. چون نبی رحمت-صلی الله علیه و سلم- فرمودند: غذای‌تان را کیل کنید، در این برای شما برکت قرار داده می‌شود. (یعنی حساب دخل و خرج خود را داشته باشید.) (صحیح البخاری)

8- سخاوت نفس در کسب مال
پیامبر-صلی الله علیه و سلم- فرمودند: این مال سبز و شیرین (دلکش و فریبنده) است. هر کس که با سخاوت آن را بگیرد، برایش در آن برکت قرار داده می‌شود و هر کس که با طمع آن را بگیرد، در آن برایش برکت قرار داده نمی‌شود. او همانند کسی است که می‌خورد و سیر نمی‌شود.
غنا و سخاوت نفس (چشم سیر بودن) و اجتناب از مال اندوزی باعث ایجاد برکت در مال می‌گردد، همانگونه که کسب مال از طریق بخل و حرص، باعث بی‌برکتی در مال می‌شود. شاید مال زیاد باشد، اما صاحبش از آن بهره‌ای نمی‌برد.
 
? دکتر محمود بن أحمد الدوسري
ترجمه: انواروب