در جهان مادیات منفعت طلبی یکی از خصلت‌های مشترک در بین موجودات و بالاخص انسان‌ها می‌باشد. هر کس سعی بر این دارد تا براساس معیارهای عقلی و شخصی که برای خودش دارد در مسیری حرکت کند و یا تصمیم‌هایی بگیرد که برایش منافعی در برداشته باشد. چرا که انجام عمل بدون منفعت نشانه کم فکری انسان است.

اکثر مردم بر این باور هستند که باید منفعت را با چشم سر دید تا بتوان بر وجود آن یقین کرد و معمولا در تقسیم‌بندی و رده‌بندی کارهای خود، کارهایی را در اولویت قرار می‌دهند که منفعت بیشتری در بر داشته باشد.

در جهان معنویت نیز همین قاعده جاری‌ست، هر انسان از لحاظ درونی و فکری سعی دارد به باورهایی پایبند باشد و معتقداتی برای خود برگزیند که هم دارای اصالت‌اند و هم به وی آرامش درونی بیشتری می‌بخشند.

و از طرفی دیگر ضرر کردن و آسیب دیدن، همان چیزی‌ست که همه از آن می‌ترسند و هراس دارند؛ هر کس تلاش دارد، چه در عالم مادی و چه در عالم معنویت خود را از آن حفاظت نمایند.

دین اسلام در راستای تقویت بُعد ایمانی و کسب مدارج عالی بر امور زیادی امر نموده است، یکی از اموری که بسیار بدان تاکید نموده است، درود فرستادن و صلوات بر پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم – است.

درود بر پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- از جمله عباداتی‌‌ست که در بالابردن سطح ایمانی فرد مؤمن نقش والایی دارد، و دقیقا این همان چیزی‌ست که یک انسان مومن و خداجو در پی آن است.

حال این سوال پیش می‌آید که اگر من بر پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- درود نفرستم چه ضرری می کنم؟ 

قبل از پرداختن به بحث باید گفته شود که دلائل ما در این جستار فقط از قرآن و حدیث است، و به دنبال دلیلی خارج از این حیطه نبوده و نیستیم چرا که برای یک فرد مسلمان قرآن و حدیث صحیح‌ترین منبع بوده و بعد از آن به دنبال دلیلی علمی و عقلی دیگر نمی‌رود.

شیخ سعدی ـ علیه الرحمه ـ در گلستان خود حکایتی بیان کرده که عالمی معتبر با فردی بی‌دین به مناظره پرداخت، هر چه آن عالم دلیل می‌آورد او نمی‌پذیرفت تا اینکه آن عالم از مناظره کنار کشید و گفت: علم من قرآن و حدیث و گفتار مشایخ است و او بدین‌ها معتقد نیست و نمی‌شنود. مرا شنیدن کفر او به چه کار می‌آید.

آن کس که به قرآن و خبر زو نرهی        آن است جوابش که جوابش ندهی

اینک به برخی از این ضررها اشاره می‌شود:

1-  نافرمانی از حکم خدا

خداوند متعال در سوره احزاب آیه 56 به صراحت به اهل ایمان فرمان داده تا به پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- درود بفرستند: «إِنَّ اللَّـهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا» خداوند و فرشتگانش بر پیغمبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! شما هم بر او درود بفرستید و چنان که باید سلام بگوئید.

علامه زحیلی در تفسیر خود می‌نویسد: بر اساس این آیه بر هر فرد مسلمان واجب‌است در طول عمر خود یک مرتبه بر پیامبر-صلی اله علیه و علی آله و سلّم- درود بفرستد.

و در مورد مستحب بودن درود بر پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- در طول عمر بین همه ائمه اهل‌سنت اتفاق نظر وجود دارد. 

در فقه امام شافعی- رحمه الله- و برخی از ائمه مالکی- رحمهم الله- درود فرستادن بر پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- در تشهد آخر نماز از جمله واجبات بوده و نماز بدون درود، صحیح نمی‌باشد. 

2- از دست دادن امتیاز هم‌نشینی با رسول خدا- صلی اله علیه و علی آله و سلّم-

در حدیثی از پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- نقل شده که فرموده‌اند: «أولى الناس بي يوم القيامة أكثرهم عليّ صلاة» نزدیک‌ترین مردم به من در قیامت کسی‌ست که درود بیشتری بر من بفرستد. (سنن تزمذی)

3- نشانه بخیل بودن انسان است

صفت بد، بد هست حال در جهان مادیات باشد یا در عالم معنویات، یکی از این صفات بد، بُخل ‌اشد، همانگونه که در جهان مادیات بُخل باعث تنفر و کینه می‌شود، در عالم معنویات نیز بخل باعث پیدایش نفرت و کینه می‌گردد.

در حدیثی پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- فرموده‌اند: «البخيل من ذُكرتُ عندَه ثم لم يصلّ عليّ» بخیل کسی‌ست که نام من پیش او برده شود و او بر من درود نفرستد. (مسند امام احمد).

4- اشتباه پیمودن راه بهشت:

 رسیدن به بهشت و جاودانگی آن خواسته و آرزوی هر مسلمان است. در حدیثی نبی رحمت- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- فرموده ‌اند: «مَن ذُكرتُ عِندَه فَنَسِيَ الصَّلاةَ عليَّ ؛ خَطِىءَ طَريقَ الجنَّةِ» کس که نام من نزد او برده شود و او فراموش کند و بر من درود نفرستد، راه رسیدن به بهشت را اشتباه پیموده است. (صحیح الترغیب).

5- محروم شدن از رحمت ده برابری خداوند

در حدیثی نبی رحمت- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- فرموده‌اند: «من صلَّى عليَّ صلاةً واحدةً صلَّى اللَّهُ عليهِ عشرَ صلواتٍ، وحُطَّت عنهُ عَشرُ خطيئاتٍ، ورُفِعَت لَهُ عشرُ درجاتٍ» هر کس که یک درود بر من بفرستد، خداوند ده رحمت بر وی نازل می‌کند، و ده گناه از او آمرزیده می‌شود و ده درجه بر منزلت او افزوده می‌گردد.(سنن نسائی)

6- محروم شدن از دعای فرشتگان

در حدیثی آمده که رسول خدا- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- فرموده اند: «ما مِن مُسلِمٍ يصلِّي عليَّ إلَّا صلَّت عليهِ الملائِكةُ ما صلَّى علَيَّ» هیچ مسلمانی نیست که بر من درود بفرستد مگر اینکه فرشتگان نیز بر او درود می‌فرستند تا زمانی که او درود می‌فرستد. (سنن ابن ماجه)

7- مشمول نفرین شدن

در حدیثی نقل شده که پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- پا بر منبر گذاشته و آمین می‌گفتند. در حدیث آمده که جبرئیل امین سه دعا کردند و رسول خدا- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- “آمین” گفتند. یکی از دعا این بود:  «ومن ذكرتَ عنده فلم يصل عليك فأبعده الله، قل آمين. فقلت: آمين»

ای رسول خدا! کسی که نام تو نزد او برده شود و او درود نفرستد خداوند او را از رحمتش به‌دور دارد. جبرئیل گفت: بگو “آمین” و من “آمین” گفتم.

8- محروم شدن از شفاعت رسول خدا

به‌دست آوردن شفاعت رسول خدا- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- یکی از امتیازهایی‌ست که هر مسلمان در پی آن می‌باشد. و درود نفرستادن بر رسول خدا- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- این امتیاز را از ما می‌گیرد. «مَن صلَّى عليَّ حينَ يصبحُ عَشراً ، وحينَ يُمسي عشراً أدرَكَتْهُ شفاعتي يومَ القيامةِ.» هر کس صبح گاهان ده درود و شام گاهان ده درود بر من فرستد، شفاعت من درروز قیامت او را در می‌یابد. (الترغیب و الترهیب). 

9- بی‌ارزش شدن شخص نزد خداوند

در حدیثی از رسول خدا- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- بیان شده که مجلسی که در آن یاد خدا نشود و بر پیامبر- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- درودی فرستاده نشود، آن مجلس باعث پشیمانی و ندامت خواهد شد و برای خدا فرقی نمی‌کند که آنها را ببخشد و یا عذاب نماید.

 «ما جَلَس قومٌ مجلسًا لم يذكروا اللهَ فيه ولم يُصلُّوا على نبيِّهم إلَّا كان عليهم تِرةٌ فإن شاءَ عذَّبَهم وإن شاءَ غفَر لهم» (سنن ترمذی).  

10-  از بین نرفتن پریشانی‌ها

در حدیثی نقل شده که رسول خدا- صلی اله علیه و علی آله و سلّم- بیان داشتند: «إذا تكفى همك ويغفر لك ذنبك.» اگر درود زیادی بر من بفرستی، باعث از بین رفتن پریشانی‌ها و مغفرت گناهانت می‌گردد.  (سنن ترمذی)

با وجود دلایل گذشته برای هر یک از ما این یقین حاصل شد که در صورت کوتاهی کردن در درود فرستادن بر پیامبر-صلی اله علیه و علی آله و سلّم- چه ضررهای معنوی و مادی متوجه حال هر یک از ما می‌شود. 

امیدست که این نوشتار کوتاه تلنگری برای هر یک از ما در زمینه کوتاهی‌های گذشته در این حیطه باشد. 

عصمت‌الله پورمحمد تیموری

و من الله التوفیق