يكي از بزرگترين نعمت هاي خداوند به بنده مومنش اين ست كه به وی قلبي عاري از كينه و بغض و خالي از حسد و خيانت عطا كند. و در قلبش چيزي جز محبت و دلسوزي نسبت به اهل ايمان چيزي ديگري جاي نگرفته باشد و در راستاي سعادت دنيوي خود از دو منبع مهم و خالص و پاك زیر بهره ببرد.
اول: برقرار بودن رابطه خوب با خداوند
دوم: داشتن ارتباط خوب با مومنان، پيمان برادري دینی بين اهل ایمان به حکم خداوند  بسته است.

 اين رابطه از مهم ترين روابط و بمثابه يك گنج و اصل بعد از ايمان مي باشد. در اين نكته شكي نيست كه ايمان به عنوان يك اصل و عامل مهم در زندگي هر مسلمان مي باشد كه فرد مسلمان در طول حيات خود بدان وابسته است. چنانچه خداوند متعال در كلام خود ما را به چنگ زدن و بر قراي پيوند مستحكم با اسلام تشويق و ترغيب نموده است. آنجا كه مي فرمايد: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ « ای کسانی که ایمان آورده‌اید آن چنان که باید از خدا ترسید از خدا بترسید (و با انجام واجبات و دوری از منهیّات گوهر تقوا را به دامان گیرید) و شما (سعی کنید غافل نباشید تا چون مرگتان به ناگاه در رسد) نمیرید مگر آن که مسلمان باشید. » آل عمران 102.
در ادامه خداوند متعال بعد از ذكر اين نعمت فخيم و پرارزش، به بيان نعمت رابطه خوب با اهل ايمان و بندگانش پرداخته و بواطه آن بر اهل ايمان منت مي نهد چنانچه مي فرمايد: وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا« ه یاد آورید که بدان گاه که (برای همدیگر) دشمنانی بودید و خدا میان دلهایتان (انس و الفت برقرار و آنها را به هم) پیوند داد، پس (در پرتو نعمت او برای هم) برادرانی شدید، » آل عمران 103

برادرم بر مسیر حق باش

و از آنجا كه اينگونه رابطه، نتائج و فايده بسزايي دارد اسلام با بيان فضائل، مقاصد، اهداف و ثمرات سعي در محكم نمودن اين رابطه دارد و از همين رو به بيان راهكارهايي براي تعميق آن پرداخته و بر محقق شدن آن پاداش هايي نيكويي وعده داده است. بلكه از آن به عنوان يك ابزار در راستاي محقق نمودن بسياري از مقاصد و اهداف شرعي بهره جسته است. در اين جستار با استعانت از خداوند متعال بر اين هستيم تا به برخي از اين نكات بپردازيم.

يكي از نكات مهم در باور مسلمان اين هست كه برادري فقط با ايمان امكان پذير هست چنانچه خداوند فرموده: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ « فقط مؤمنان برادران همدیگرند، » الحجرات10 . و شرط دوستي خداترسي و تقواي الهي ست چنانچه فرموده است: الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ « دوستان، در آن روز، دشمنان یکدیگر خواهند شد، مگر پرهیزگاران. » (الزخرف 67)
هنگامي كه ارتباط روحي و ايماني افراد با یکدیگر قطع شو د، ارتباط ها بر اساس مصالح شخصي و نيازهاي فردي شكل مي گيرد.
اساس ماندگاري و پايداري يك جامعه بر برادري مي باشد، و اين يكي از اصول مهم در تاسيس دولت اسلامي در مدينه بود.

اي دوست من قطعا بر شما پوشيده نيست كه انعقاد پيمان برادري بين مهاجرين و انصار يك رويداد حقيقي بود، گرچه تصور آن در به یک خواب بيشتراست ولي ايجاد آن در اين دنياي پهناور به رهبري و سيادت رسول خدا بوقوع پيوست و باريتعالي فرمود: وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ « و (خدا بود که عربها را با وجود دشمنانگی شدیدشان در پرتو اسلام دگرگون کرد و) در میان آنان الفت ایجاد نمود (و دلهای پر از حقد و کینه‌ی آنان را به هم نزدیک و مهربان کرد، به گونه‌ای که) اگر همه‌ی آنچه در زمین است صرف می‌کردی نمی‌توانستی میان دلهایشان انس و الفت برقرار سازی. ولی خداوند (با هدایت آنان به ایمان و دوستی و برادری) میانشان انس و الفت انداخت، چرا که او عزیز و حکیم است (و بر هر کاری توانا، و کارش از روی فلسفه و حکمت انجام می‌پذیرد). » (الانفال63).

وقتي رابطه برادري در ميان يك جامعه از بين رفت، آن جامعه مسير تباهي و از هم گسيختگي را خواهد پيمود؛ در مورد اين مهم خداوند مي فرمايد: وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ « و (در میان خود اختلاف و) کشمکش مکنید، (که اگر کشمکش کنید) درمانده و ناتوان می‌شوید» (الانفال46) از همين رو بزرگترين و بي نظيرترين جامعه در جهان را مي توان همان جامعه اي برشمرد كه پيامبر بين مهاجرين و انصار آن را پايه گذاري كرد.  چرا كه اگرهمين پيمان برادري مستحكم، رابطه استوار و پايدار كه بر اساس ايمان به خدا و رسولش شكل گرفت، نمي بود، نمي توانست آْن جامعه نمونه پديد آيد.

فضیلت برادری بخاطر خدا

امام بخاري-رحمه الله- در صحيح خود از حضرت ابوهريره -رضی الله عنه- نقل كرده كه رسول خدا-صلی الله علیه و علی آله و سلم- فرمودند: هفت گروه را خداوند در روز قيامت در زير سايه عرش خود جاي مي دهد. و پيامبر-صلی الله علیه و علی آله و سلم- يكي از آنها را افرادي  ذكركردند كه نشست و برخاست آنها براساس محبت با خدا باشد.(صحيح بخاري1357)

با مدنظر داشتن اين حديث، فضيلت برادري ديني بر هيچ زن و مرد مسلماني پوشيده نيست، و مي توان در راستاي محقق نمودن آن و عملی کردن آن به هرگونه تلاش و كوششي دست زد.
اينك در ادامه به برخي از فضائل آن خواهم پرداخت، اميد دارم كه خداوند متعال ما را از زمره كساني قرار دهد كه در راستاي رضاي او بتوانيم مقاصد اهداف اين برادري را عملي سازيم.

برادر و خواهرمسلمان من!
1-    برادري و محبت کردن بخاطر خدا از مهمترين اجزاء ايمان مي باشد و محقق نمودن آن جزو عبادات بزرگ قلمداد مي شود. رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- فرمودند: من أحب لله  وأبغض لله وأعطى لله  ومنع لله  فقد استكمل الإيمان «هر كس كه بخاطر خدا دوست بدارد و بخاطر خدا با چيزي دشمني نمايد و بخاطر رضاي خدا بدهد و منع كند، ايمان او كامل شده است» [أبو داود، ح 4681. از همين منظر هست كه انسان مي تواند لذت ايمان را حس كند، به هدف مدنظر خود دست يابد.
در روايت ديگري فرموده اند: اگر كسي مي خواهد لذت شيريني ايمان را بچشد فقط بخاطر خدا دوست داشته باشد(مسند احمد7954).

در حديث ديگري فرموده اند: سه خصلت هست، هر كس كه آنها در وجود وي باشد، او شيريني ايمان را حس خواهد كرد و رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- يكي از آنها شخصي را برشمردند كه مردم را بخاطر خدا دوست داشته باشد.(بخاري21). و اين خود راهنمايي براي دوستي و بيزاري جستن مي باشد. چنانچه خداوند فرموده است: لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُولَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُولَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ « مردمانی را نخواهی یافت که به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشند، ولی کسانی را به دوستی بگیرند که با خدا و پیغمبرش دشمنی ورزیده باشند، هرچند که آنان پدران، یا پسران، یا برادران، و یا قوم و قبیله‌ی ایشان باشند. چرا که مؤمنان، خدا بر دلهایشان رقم ایمان زده است، و با نفخه‌ی ربّانی خود یاریشان داده است و تقویتشان کرده است، و ایشان را به باغهای بهشتی داخل می‌گرداند که از زیر (کاخها و درختان) آنها رودبارها روان است، و جاودانه در آنجا می‌مانند. خدا از آنان خوشنود، و ایشان هم از خدا خوشنودند. اینان حزب یزدانند. هان! حزب یزدان، قطعاً پیروز و رستگار است. »(مجادله22)

2-    با برادري كردن مي توان رحمات خداوند را جلب كرد و بدست آورد. در حديث قدسي نقل شده كه خداوند فرموده است: براي كساني كه بخاطر من با هم دوستي مي كنند، و بخاطر من با هم مي نشينند و بخاطر من بر يكديگر بذل و بخشش مي نمايند و با يكديگر ملاقات مي كنند، محبتم را واجب نمودم (مستدرك حاكم7314)

3-    دوستي بخاطر خدا مي تواند وسيله اي باشد تا بواسطه آن در روز قيامت كه والدين از فرزندان و فرزندان از والدين گريزان هستند، در زير سايه عرش خداوند جاي گرفت. رسول خدا-صلی الله علیه و علی آله و سلم-  فرمودند: هفت گروه را خداوند در روز قيمات كه هيچ سايه بجز سايه عرش او وجد ندارد، در آن جاي مي دهد. يكي از آنها آن دو نفري هستند كه بخاطر خدا با هم محبت مي ورزند(بخاري1357)

4-    برادري ديني مي تواند بمثابه يك نردبان انسان را در قيامت به درجات بالا و عالي برساند و سبب دخول به بهشت گردد. كساني كه با هم محبت ديني دارند چهره آنان را در قيامت نوراني و آرام خواهي ديد. صحنه هاي وحستناك قيامت آنها را بي تاب نمي كند. نبي رحمت -صلی الله علیه و علی آله و سلم- راست فرموده اند: قسم به ذاتي كه جانم در قدرت اوست تا ايمان نياوريد وارد بهشت نخواهيد شد و تا با هم محبت نكنيد ايمان شما كامل نخواهد شد… (مسلم54)

5-    برادري ديني مي تواند به عنوان يك پايه واساس براي تعاون و همكاري در انجام كارهاي خير قلمداد شود. چرا كه برادري ايماني محبت و اعتماد به يكديگر را بدنبال دارد. و همچنين ارتباطي كه برون رفت آن باعث مي شود تا تصميمات مهمي در راستاي تعاون و همكاري، ايثار، مهرباني، عفو و همدردي اجتماعي را بگيرند. و همچنين افراد را از گرفتن تصميماتي كه براي مردم ضررهاي مالي، جاني، و حيثيتي در پي داشته باشد، بر حذر مي دارد.

6-    دوستی و برادری کردن با دیگران یکی از راه های نجات از عذابی ست که خداوند آن را به کسانی که دنیاپرستی را مد نظر خود دارند، می باشد چنانچه فرموده است:  قُلْ إِنْ كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ « بگو: اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و قوم و قبیله‌ی شما، و اموالی که فراچنگش آورده‌اید، و بازرگانی و تجارتی که از بی‌بازاری و بی‌رونقی آن می‌ترسید، و منازلی که مورد علاقه‌ی شما است، اینها در نظرتان از خدا و پیغمبرش و جهاد در راه او محبوبتر باشد، در انتظار باشید که خداوند کار خود را می‌کند (و عذاب خویش را فرو می‌فرستد). خداوند کسان نافرمانبردار را (به راه سعادت) هدایت نمی‌نماید.»(توبه  24)

7-    سر رشته ای برای کارهای خیر دیگر
برادری کردن و دوستی با دیگران خود می تواند عاملی برای انجام کار نیک دیگر باشد که از آن جمله می توان به موراد زیر اشاره نمود:

أ: مصافحه نمودن: مصافحه نمودن و دست دادن یکی از اسباب بخشیده شدن گناهان می باشد. از رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- نقل شده که فرموده اند: هرگاه دو مسلمان با یکدیگر ملاقات نموده و دست بدهند، قبل از اینکه از هم جدا شوند، گناهان شان آمرزیده می شود.«ابوداود5212»

ب: عیادت مریض: در حدیث از نبی رحمت -صلی الله علیه و علی آله و سلم- نقل شده که فرموده اند: هرکس به عیادت مریض یا برادر دینی خود برود، فرشته ای ندا می دهد کار خوبی کردی و خوش آمدی. و در بهشت جایی برای خودت مهیا نمودی«ترمذی2008»

ج: سالم ماندن از ضرر دنیوی و اخروی خداوند فرموده است: وَالْعَصْرِ (1) إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ (2) إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ (3) « سوگند به زمان (که سرمایه‌ی زندگی انسان، و فرصت تلاش او برای نیل به سعادت دو جهان است)! * » انسانها همه زیانمندند. * مگر کسانی که ایمان می‌آورند، و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند، و همدیگر را به تمسّک به حق (در عقیده و قول و عمل) سفارش می‌کنند، و یکدیگر را به شکیبائی (در تحمّل سختیها و دشواریها و دردها و رنجهائی) توصیه می‌نمایند (که موجب رضای خدا می‌گردد). (سوره والعصر).

د: زنده نگه داشتن دیدار دوستان در راستای بدست آوردن محبت خداوند رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- فرموده اند: خداوند در حدیث قدسی فرموده: محبت من برای کسانی که بخاطر من با هم محبت می کنند، و با هم می نشینند واجب هست«مستدرک7314»

هـ: عملی ساختن سلام کردن در بین دوستان؛ این خود بیانگر کمال ایمان هست: رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- فرمودند: وارد بهشت نمی شوید تا ایمان نداشته باشید و تا زمانی که یکدیگر را دوست نداشته باشید ایمان شما کامل نمی گردد و آیا شما را از آنچه که باعث ازدیاد محبت می شود، باخبر سازم. سلام را در بین خودتان شایع کنید.«مسلم54»

و: نصیحت کردن برادران و دوستان به یکدیگر
این نکته انسان مسلمان را به این تامل وا می دارد که او بمثابه آینه ای برای برادر خود می باشد، چرا که اگر خوبی در او ببیند، او را تشویق می کند و اگر صفت بدی دید، او را به طریق خوبی نصیحت می نماید. رسول خدا فرمودند: دین خیرخواهی ست. گفتیم: ای رسول خدا! برای چه کسی؟ فرمودند: در حق خدا و رسولش و رهبران مسلمان و تمام مسلمانان«مسلم55»
خداوند بر امیرالمومنین عمر بن خطاب رحم کند که می گفت: خداوند رحم کند بر کسی که عیوبم را به من بگوید.

ز: دوست داشتن خوبی برای دیگران،
این مورد از کمال ایمان انسان نشات می گیرد. رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- فرموده اند: ایمان هیچ یک از شما کامل نمی شود تا زمانی که آنچه را برای خود می پسندد برای دیگران نیز بپسندد.«بخاری13»

ع: نصرت دین محمد -صلی الله علیه و علی آله و سلم- در هر نقطه ای که کلمه شهادتین گفته می شود در حدیث قدسی نقل شده :محبت من برای کسانی که بخاطر من یکدیگر را نصرت و یاری می کنند، واجب شده است« المعجم الصغير طبراني، ح 1095 »

شروط برادری دینی
برادر و خواهر بزرگوار من!
بدان که دوری یک مسلمان از برادرانش یک عقوبت سخت و دردناک هست، امام شافعی-رضی الله عنه-  می فرماید: ضایع شدن یک عالم این هست که بدون برادر(همفکر) باشد. اگر شما در ماجرای غزوه تبوک بیندیشید؛ خواهید دید که شکنجه سه نفری که در غزوه شرکت نجستند این بود که برادران دینی شان حق صحبت کردن و نشست و برخاست با آنها را نداشتند. اگر بگوییم مومن بدون دوست و رفیق مثل عضو جدا شده از یک جسد می باشد، حرف بی ربطی نگفته ایم. و انسان غریب و تنها کسی ست که دوستی نداشته باشد و یا می توان گفت که زیبایی مرد به داشتن دوست زیاد می باشد.

نبی رحمت -صلی الله علیه و علی آله و سلم- تعلق خاطر یک مومن با مومن دیگر را بمثابه یک جسد تشبیه نموده است فرموده اند: مثال مومنین در باب دوستی، ترحم و محبت به یکدیگر همانند اعضا یک جسد هست که اگر عضوی بدرد آمد، سائر اعضا هم شب را با او در بیداری و تب سپری می کنند.«بخاری5665»

از همین رو باید که برادری ایمانی دارای شروط، ضوابط و چارچوبی باشد که بواسطه آنها محقق گردد چرا که اگر کسی دوستی و برادری را مطابق میل و خواسته خود برقرار نمود همانند کسی ست که توقع دارد از سراب سیر آب شود ، از مهم ترین مبانی برادری دینی می توان به نکات زیر اشاره نمود.

1-    برادری و دوستی فقط بخاطر خدا بوده و براساس دنیا طلبی و مقاصد دنیوی نباشد. هرگاه انسان مومن بخواهد بواسطه رابطه برادری دینی به آن اجر بزرگی که خداوند به این قبیل افراد عطا می کند، دست بیابد، به خداوند نزدیکتر خواهد شد. در حدیثی از پیامبر -صلی الله علیه و علی آله و سلم- نقل شده: مردی قصد کرد تا برادرش را که در روستایی دیگر زندگی می کرد، را دیدار کند، خداوند فرشته ای جلوی او فرستاد و فرشته پرسید: چه می خواهی بکنی؟ او گفت: برادری در این روستا دارم و می خواهم به دیدارش بروم. آیا خواسته ای و کاری داری که برای سروسامان دادن آن پیش او می روی؟ او گفت: نه. فرشته گفت: من فرستاده خداوند بسوی تو هستم و آمده ام بگویم، همانگونه که تو برادرت را بخاطر خدا دوست داری، خداوند تو را دوست دارد.

خوشا به سعادتش بخاطر دست یافتن به چنین منزلتی. آیا ما هم برای رسیدن به چنین منزلت و فضیلتی تلاش نموده ایم.

2-    همراه بودن برادری با ایمان و خداترسی.
اگر در آیاتی که به موضوع برادری دینی و ایمانی، پرداخته اند؛ به دقت نگریسته شود، قطعا این نکته بدست خواهد آمد که برادری باید توأم با ایمان و تقوا باشد. چنانچه خداوند فرموده: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ  « فقط مؤمنان برادران همدیگرند، » «حجرات10». و خداوند در آیه ای دیگر بیان داشته که هرگونه رابطه ای و دوستی که بر اساس تقوا و خداترسی نباشد، محکوم به فنا و نیستی می باشد فرموده است: الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ« دوستان، در آن روز، دشمنان یکدیگر خواهند شد، مگر پرهیزگاران. » «زخرف 67»  ایمان و خداترسی از مهم ابزارهایی ست که باعث تقویت رابطه و مانع از فروپاشی آن می باشد. چنانچه رسول خدا فرمودند: بهترین کارها نزد خداوند آنست که پایدار باشد هرچند اگر کم باشد.«بخاری5523»

3-همکاری در انجام کارهای نیک و خیر.

این اولین هدف برادری دینی می باشد و نبود آن باعث از هم گسستن این رابطه می گردد؛ بالاخص زمانی که ترس و تقوای خداوند بر آن حاکم نباشد. چرا که چه بسا این قبیل رابطه ها انسان ها را به سمت همکاری در شر و فساد می کشاند. خداوند فرموده است: وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ «مائده2»

لازمه رسیدن به این هدف والا و با ارزش، انتخاب دوستانی بر همین اساس می باشد؛  بگونه ای که بتواند او را در انجام کارهای خیر و خوب مددگار باشد.

کمترین چیزی که هر برادر از برادر دیگر بخاطر حرمت دوستی و سبقت در انجام کار خیر، توقع دارد این ست که او را از انجام کارهای ناشایست و بد باز بدارد. امام شافعی فرمده اند: اگر قیام شب و همنشینی با دوستان خوب نمی بود، دوست نمی داشتم در این دنیا بمانم.

4-کمک رسانی و همیاری در برطرف ساختن نیازهای لازمه زندگی
جانفشانی، کمک کردن و پشتیبانی از یکدیگر در مشکلات روزگار پیاده ساختن این گفته رسول خداست  که فرمودند: مثال اهل ایمان دوستداشتن و محبت و مهربانی با یکدیگر بمثابه یک جسد هستند که اگر عضوی بدرد آمد سایر اعضا با آن عضو شب را در بیداری و تب بسر می برند.«بخاری5665»
انسان برای روزهای سخت نیاز به دوستان و برادران دارد.
چه زیبا گفته شده است: به وقت خوشی همه با من مهربان هستند اما برادران به وقت سختی شناخته می شوند.

قاسم بن محمد -رحمه الله- می گوید: خداوند دوست نیک را که به تو روی آورده عوض و جایگزین از خویشاوند عاقل که از تو رو گرداننده قرار داده است (سیراعلام النبلاء 5/75)

و چه خواسته زیبایی حضرت موسی -علیه الصلاة و السلام- از خداوند کرد که برادرش را به عنوان وزیر و جانشین برای او متعین کند.

5-دوستی براساس خیرخواهی خدایی باشد.
بنا بر مهم بودن این نکته بود که صحابه و تابعین-رضی الله عنهم- به آن توجه زیادی داشتند و رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- نیز بر اساس همین مهم با صحابه بیعت می نمود. جریر بن عبدالله بجلی می گوید: با رسول خدا به شرط برپاداشتن نماز و ادای زکات و خیرخواهی برای هر مسلمان بیعت نمودم«بخاری1336»

6-پایبندی به شریعت و تعالیم اسلامی.
برادری پایدار و محبت پابرجا تازمانی هست که افراد ملتزم به اصول ینی و احکام شریعت باشند و اگر نگرش و دیدگاه ها فرق کرد، تاروپود برادری و محبت از هم گسسته می شود رسول خدا -صلی الله علیه و علی آله و سلم- فرمودند: از هفت گروه زیر سایه عرش یک گروه کسانی هستند که براساس محبت خدایی با هم جمع می شوند و از هم جدا می شوند.«بخاری1357»

7-برادری عامل حفظ جامعه و ستون و ضامن حفظ امنیت و راز قوت آن می باشد.
روزی که مومنین با هم بمثابه یک جسد باشند هیچ قوت بشری این توان را ندارد که آنها را از هم متفرق نماید و وقتی که چنین بستری مهیا شد، شما همان نتجه و ثمره ای را خواهید دید که نسل اول مسلمانان با نشر اسلام در اقصی نقاط جهان دیدند، و فرهنگ اسلامی از توان وقدرت آنها سرچشمه گرفت.

ادامه دارد…
سلمان بن يحیي المالكي
عصمت الله پورمحمد تیموری