محمد ابن ماجه، نام کامل ايشان (ابوعبداﷲ محمدبن یزید ماجه ٔ قزوینی ربعی) (۲۰۷ یا ۲۰۹ در قزوین – ۲۷۳ یا ۲۷۵ هجری در قزوین) معروف به امام ابن ماجه، از حدیثدانان برجسته اهل سنت ایرانی و نویسندهٔ کتاب سنن ابن ماجه، یکی از صحاح سته است.وی کتابی هم درباره پیشینه شهر قزوین نوشت که […]
محمد ابن ماجه، نام کامل ايشان (ابوعبداﷲ محمدبن یزید ماجه ٔ قزوینی ربعی) (۲۰۷ یا ۲۰۹ در قزوین – ۲۷۳ یا ۲۷۵ هجری در قزوین) معروف به امام ابن ماجه، از حدیثدانان برجسته اهل سنت ایرانی و نویسندهٔ کتاب سنن ابن ماجه، یکی از صحاح سته است.
وی کتابی هم درباره پیشینه شهر قزوین نوشت که از میان رفتهاست.
محمد ابن ماجه برای دانشآموزی به شهرها و سرزمینهای گوناگون ازجمله حجاز، شام، کوفه، دمشق، و مصر سفر کرد.
در «الوافی بالوفیات» آمده که «ماجه» لقب پدر محمد بن یزید قزوینی است اما زبیدی در کتاب خود به نام «تاجالعروس» ذکر کرده که ماجه نام مادر محمد بن یزید قزوینی بودهاست. «ربعی» در نام او منسوب به قبیله ربیعه است.
در جلد چهارم دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آمدهاست: «ابنماجه در قزوین درگذشت و در رثای او شاعران مرثیهها سرودند. آرامگاه او در قزوین تا مدتها شناخته شده بود».
شیوخ امام:
1 ـ ابوبکر بن ابی شیبه
2 ـ عثمان بن ابی شیبه
3 ـ محمد بن عبد الله بن نمیر
4 ـ هشام بن عمار
5 ـ علی بن محمد طنافسی
6 ـ جباره بن مغلس
7 ـ مصعب بن عبد الله زبیری.
8 ـ سوید بن سعید
9 ـ عبد الرحمن بن عبد الرحیم دحیم
10 ـ ابو مصعب زهری.
شاگردان امام:
1 ـ أبو الحسن على بن ابراهيم القطان
2 ـ محمد بن عيسى الأبهرى
3 ـ أبوالطيب احمد بن روح البغدادى
4 ـ أبو عمرو احمد بن محمد بن حكيم المديني
5 ـ سليمان بن يزيد الفامي.
تأليفات:
امام ابن ماجه در تفسیر، تاریخ وحدیث کتابهای را تألیف کرد که عبارتند از:
1 ـ سنن ابن ماجه
2 ـ تفسیر القران الکریم
3 ـ کتاب التاریخ، در باره قزوين
مهمترین کتاب ایشان که بدست ما رسیده کتاب«السنن» می باشد که ششمین کتاب از کتب حدیث بشمار می آید.
کتاب سنن ابن ماجه:
کتاب سنن برترتیب ابواب فقهی نوشته شده است؛ اما امام ابن ماجه پیش از آغاز ابواب طهارت، ابوابی بعنوان مقدمه ذکر نموده که نخست از باب اتباع سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم شروع کرده است، وي آنگاه احادیثی در باره اهمیت وحجیت سنت، وجوب عمل به آن آورده است.
امام ذهبی در سیر اعلام النبلاء می گوید:
کتاب سنن دارای 32 کتاب ، و1500 باب، و4000حدیث می باشد.
گفتنی است که تعداد احادیث برحسب شمارش وچاپ تحقیق شده توسط محمد فؤاد عبدالباقی 4341 حدیث می باشد.
سنن امام ابن ماجه شامل احادیث صحیح، حسن وضعیف (ونیز برخی روایات منکر وموضوع ) می باشد.
بخاطر وجود برخی از روایات غیر صحیح، امام مزی گفته است: هر روایتی که امام ابن ماجه آورده باشد ، که بقیه کتب خمسه ذکر نکرده باشند؛ضعیف است. ولی امام حافظ ابن حجر عسقلانی تعقیب بر این رای می گوید: این کلام امام مزی قابل پذیرفتن نیست زیرا که امام ابن ماجه احادیث بسیاری را به تنهای (متفرد از خمسه) ذکرکرده، که صحیح می باشد.
حافظ شهاب الدین بوصیری (متوفی 840هـ) کتابی را بنام « مصباح الزجاجه فی زوائد ابن ماجه» تألیف نموده که در آن تمام آن احادیثی که ابن ماجه از بقیه کتب خمسه متفرد شده آورده است ودر باره هر کدام از آن روایات از لحاظ صحیح یا حسن ویا ضعیف بودنش سخن گفته است.
همچنین محمد ناصر الدین آلبانی کتاب سنن ابن ماجه را به دو بخش صحیح ابن ماجه ، وضعیف ابن ماجه تقسیم نموده است.
چاپ وشرح سنن ابن ماجه:
کتاب سنن ابن ماجه توسط محمد فؤاد عبد الباقی در دو جلد چاپ شده است .
از مشهورترین شرح آن شرح امام جلال الدین سیوطی (متوفی 991هـ) بنام «مصباح الزجاجه علی ابن ماجه » می باشد.
سائر شرحها و تعلیقات
از جمله شرحها و تعلیقاتی که بر آثار ابن ماجه نوشته شده میتوان کتابهای زیر را نام برد:
1ـ شرح سنن ابنماجة، اثر حافظ علاءالدین المغلطائی الحنفی، درگذشته ۷۶۲ هـ..
۲ـ شرح سنن ابنماجة، اثر علامه ابنرجب زبیدی.
۳ـ ما تمس إلیه الحاجة علی سنن ابنماجه، اثر شیخ سراج عمر بن علی الملقن، درگذشته ۸۰۴.
۴ـ الدیباجه شرح سنن ابنماجه، اثر شیخ کمال محمد بن موسی دمیری، درگذشته ۸۰۸.
۵ـ شرح سنن ابنماجه، اثر حافظ برهان ابراهیم بن محمد معروف به سبط ابنالعجمی، درگذشته ۸۴۱.
۶ـ مصباحالزجاجة، اثر علامه سیوطی، متوفای ۹۱۱.
۷ـ شرح سنن ابنماجة، اثر شیخ ابوالحسنمحمدبنعبدالهادی سندی حنفی، درگذشته ۱۱۳۸ هـ.
۸ـ إنجاح الحاجة بشرح سنن ابنماجه، اثر شیخ عبدالغنی مجددی دهلوی حنفی، درگذشته ۱۲۹۵ هـ..
۹ـ حاشیه بر سنن ابنماجه، اثر مولانا فخرالحسن گنگوهی.
۱۰ـ مفتاح الحاجة حاشیه شیخ محمد علوی.
وفات:
امام ابن ماجه بعد از مدتها کوشش وتلاش در راه اسلام وجمع آوری احادیث نبوی، سر انجام درسن 64 سالگی، در روز دوشنبه 22 ماه رمضان سال 273 هجری دار فانی را وداع گفت وبه سرای باقی شتافت.