پیامبر صلی الله علیه و علی آله وسلم  بر این امت لازم گردانید  که در صورت مشاهده هر گونه منکر با دست و زبان به نهی از آن همت بگمارند و در صورت عدم قدرت آن کار زشت را در دل بد بدانند.

خوبی کردن و احسان در عبادات و کارهای روزمره چیز دوست داشتنی و مطلوبی است. خداوند دوست دارد هر عباداتی که بر بندگانش فرض نموده، آن عمل ـ در هر زمینه که هست ـ به بهترین نحو ممکن انجام پذیرد. مثلا در بُعد اخلاص و یا در زمینه عمل، موافق شریعت و عمل پیامبر صلی الله علیه و سلم باشد. و همانگونه که هر شخص دوست دارد دیگران با او به شیوۀ خوبی برخورد کنند او نیز باید با دیگران به همان صورت برخورد نماید. این نوشتار کوتاه به ما یادآور می‌شود که در زمینه‌های مختلف چگونه خوبی کنیم.

1. احسان و نیکوکاری بدنی

هر کس باید در حد توانش در راستای جلب منفعت به دیگران و دفع ضرر از آنان تلاش کند، مثلا دست ظالمی را بگیرد، چیزی را که باعث آزار و اذیت مردم می‌شود از سر راه بردارد. پیامبرصلی الله علیه و علی آله وسلم  فرموده‌اند: در هر بندِ بدن انسان روزانه بر او صدقه‌ای است. برقرار کردن صلح بین دو نفر صدقه است، کمک کردن به کسی برای گذاشتن بارش بر سواری‌اش صدق است، یا برداشتن بار مردم صدقه است، سخن نیکو صدقه است و هر قدمی را که برای رفتن به مسجد بر می‌داری صدقه است و دور کردن چیزی که راه را سدّ کرده نیز صدقه است.  

2. احسان و نیکوکاری مالی:

کسی که خداوند به او ثروت بیشتری داده است بر او لازم است تا در راستای شکر خدا، مال را در جایی صرف کند که خدا راضی‌ست و با آن دستِ نیازمندان و در راه‌ماندگان را بگیرد، انسان‌های گرسنه را غذا بدهد و این گفتۀ خداوند را عملی کند که فرموده است: «وَأَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ» خوبی کن همانگونه که خداوند در حق تو احسان نموده است ( قصص: 7).

3. احسان و نیکی با موقعیت:

وقتی انسان نمی‌تواند دستِ برادرش را بگیرد و به او نفعی برساند، باید به وی در راه رسیدن به اهدافش کمک کند، چنانکه پیامبر صلی الله علیه و علی آله وسلم   نیز این کار را می‌کردند. باری برای یک صحابی در اختلافی که با همسرش داشت، پیش زنش برای شفاعت رفتند و فرمودند: شفاعت کنید، تا پاداش داده شوید. (متفق علیه)

4. احسان با علم:

این راه، بهترین و مفیدترین روش است. چرا که سعادت دنیوی و اخروی را با هم در بر دارد. کسی که خداوند زمینۀ تحصیل علم و فراگیری را برایش مهیا نموده، مسئولیت بزرگی بر دوش دارد و بر او لازم است تا به آموزش افراد ناآگاه و راهنمایی انسان‌های سرگشته بپردازد و مسائل دینی را پاسخ دهد و با علم خود از مشکل مردم گره‌گشایی کند.

5- احسان با امر به معروف و نهی از منکر

امت محمد صلی الله علیه و سلم بر سایر امت‌ها، بخاطراختلاف روش و سلوک خود برتری داده شده است، چنانکه خداوند فرموده است: : «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ» [آل عمران: 110]،

بنی اسرائیل زمانی مستحق لعنت بر زبان پیامبران شان شدند که از روش و شیوه خود کناره گیری کردند و به انجام منکرات و نهی نکردن از آن پرداختند.

یکی از راه‌های مهم احسان و خوبی کردن، امر به معروف و نهی از منکر است، بر انسان آگاه لازم است تا کسی را که از روی جهالت دست به کاری می‌زند یادآور شود و او را به سمت خیر و خوبی رهنمون سازد.

 پیامبر صلی الله علیه و علی آله وسلم  بر این امت لازم گردانید  که در صورت مشاهده هر گونه منکر با دست و زبان به نهی از آن همت بگمارند و در صورت عدم قدرت آن کار زشت را در دل بد بدانند.

مجله البیان/ با اختصار

ترجمه: انواروب